Funkcjonalne, gustowne i dekoracyjne

W minionych epokach źródłem nie tylko ogrzewania ale i światła był kominek. Urządzenie to znane było już w starożytnym Rzymie, zaś w Europie kominek rozpowszechnił się od XII w. Kominki były ważną częścią w rezydencji arystokratów, uważano je za niezbędny element służący nie tylko do ogrzewania, ale również jako dekoracyjny komponent, wpisujący się w aranżację i podnoszący prestiż danej rezydencji. W zależności od mody, upodobań i zamożności właściciela zmieniała się ich wielkość, materiał z którego były wykonywane i wyposażenie w niezbędne akcesoria do ich obsługi.

Kominki w znakomitej większości wyposażone były w artystycznie zdobione przedmioty, takie jak: żelazne uchwyty na łuczywa, pogrzebacz, wilki, czyli stojaczki przeznaczone do przechowywania drewnianych szczap oraz… płyty i chroniący przed żarem ekran.

Płyta Kominkowa z herbem Gryf, Polska, 2. ćw. XVIII w. (przed 1748), żeliwo, 95 x 65 cm
MB/CH/5

Płyta z herbem Gryf Branickich pochodzi z pałacu Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Klemensa Branickiego (1689-1771) w Białymstoku. Została znaleziona w ruinach zburzonej siedziby magnata w 1949 r., przez Roberta Karata, pierwszego kierownika Muzeum Regionalnego w Białymstoku. Zabytek ten obecnie wchodzi w skład zbiorów Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy.

Płyta Kominkowa z herbem Gryf i Ciołek, Polska, ok.1750 r. (po 1748), żeliwo, 95 x 70 cm
MB/CH/6

Płyta z herbem Ciołek Poniatowskich, pochodząca z pałacu Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku, odnosi się do trzeciej żony hetmana Elżbiety (Izabeli) z Poniatowskich (1730-1808), siostry króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Została znaleziona w ruinach zburzonej siedziby magnata w 1949 r., przez Roberta Karata, pierwszego kierownika Muzeum Regionalnego w Białymstoku. Zabytek ten obecnie wchodzi w skład zbiorów Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy.

Płyta Kominkowa z herbem Gryf i Ciołek, Polska, ok. 1750 r., żeliwo, 92,5 x 66 x 3,5 cm
MB/CH/67

Płyta z herbem Gryf Branickich i Ciołek Poniatowskich – małżonków Jana Klemensa i Izabeli, pochodzi z ich letniej, reprezentacyjnej rezydencji wzniesionej w Choroszczy. Obecnie mieści się w niej Muzeum Wnętrz Pałacowych. Letni pałac Branickich był miejscem, w którym chętnie podejmowano gości na hucznych zabawach i polowaniach, a przy tym zapewniał on gospodarzom prywatność i intymność w ustroniu licznych apartamentów, buduarów, altanek i ogrodowych gabinetów.

Płyta została przekazana przez Ochotniczą Straż Pożarną w Choroszczy w 1975 r. Wcześniej była umieszczona przed remizą przy ul. Dominikańskiej 22, gdzie trafiła po drugiej wojnie światowej. W okresie międzywojennym przechowywał była przez jednego z mieszkańców Choroszczy.

Płyta Kominkowa z herbem Gryf i Ciołek, Polska, ok. 1750 r., żeliwo, 92,5 x 66 x 3,5 cm
MB/CH/68

Płyta została przekazana przez parafię katolicką w Choroszczy w 1975 r. Wcześniej znajdowała się na elewacji prezbiterium kościoła podominikańskiego, gdzie zawieszono ją po roku 1935.

Ekran eklektyczny, Warszawa (?), 4. ćw. XIX w., drewno brzozowe, mahoniowe, tkanina jedwabna, brąz, mosiądz, 110 x 77 x 23 cm
MT/H/22

Ta specjalna osłona stawiana przed kominkiem nie tylko chroniła przed żarem, ale również wtedy kiedy ogień został wygaszony – zasłaniała nieestetyczne wnętrze paleniska. Ekrany kominkowe wytwarzano z rozmaitych materiałów, ramy wspierane na nóżkach wykonywane były z drewna bądź kuto je w metalu, a w nich umieszczano rozpięte tkaniny, skóry, drewno lub inne materiały.

Parawan to mebel, który miał wiele zastosowań, można go było używać jako przegrody zasłaniającej, jak również dzielącej pomieszczenia mieszkalne na różne strefy, gdzie pełnił rolę mobilnej ścianki. Niezaprzeczalne były również walory dekoracyjne parawanów i z tego względu chętnie był umieszczany w stylowych wnętrzach.

Prekursorami w produkcji parawanów byli Chińczycy, te wyrabiane przez nich miały solidną i ciężką drewnianą konstrukcję, co sprawiało, że świetnie sprawdzały się jako przenośne ściany. Panele parawanów zdobione były w rozmaite malowidła przedstawiające sceny z życia codziennego, naturę bądź symbolikę religijną.

Parawan czteroskrzydłowy, Chiny, XVIII w., drewno, laka, 166 x 190 x 2,8 cm
MB/CH/59

Parawan czteroskrzydłowy, ze skrzydłami w kształcie prostokątów, wsparty na ośmiu konsolowych nogach. Skrzydła od strony frontalnej pokryte są czerwoną laką z dekoracją figuralną wykonaną złotą i czarną farbą.