kalendarium wystaw – Muzeum Ikon w Supraślu

2023

„ŚWIATŁO NIESTWORZONE” – plenerowa wystawa ikon brata Marcina Świądra

Czas ekspozycji: 6 lipca 2023 – 3 września 2023
Muzeum Ikon w Supraślu, ul. Klasztorna 1

„Światło Niestworzone” to plenerowa wystawa ikon współczesnych wykonanych przez brata Marcina Świądra z Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów. Ekspozycja prezentuje oryginalny cykl prac odnoszący się m.in. do wątków biblijnych czy postaci świętych.

Na dwudziestu ekspozytorach zostaną pokazane wybrane prace skomponowane w „alfabecie plastycznym” prof. Jerzego Nowosielskiego – jednego z najwybitniejszych malarzy polskich XX wieku. Wystawa prezentuje także ikony świąt roku liturgicznego opatrzone komentarzem teologiczno-ikonograficznym w języku polskim i ukraińskim.

Kuratorka wystawy: Ewa Zalewska

2022

„Błogosławić mnie będą wszystkie pokolenia…”. Słynące łaskami ikony na Podlasiu

26 sierpnia 2022 – 12 grudnia 2022
Muzeum Ikon w Supraślu, ul. Klasztorna 1

Ikony maryjne były i wciąż pozostają jednym z najcenniejszych skarbów, stanowiąc pewnego rodzaju realizację proroczych słów Maryi: „Oto bowiem błogosławić mnie będą odtąd wszystkie pokolenia, gdyż wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny” [Łk 1, 48-49].

Magnificat stał się inspiracją tytułu oraz wystawy „Błogosławić mnie będą wszystkie pokolenia…” Słynące łaskami ikony na Podlasiu. Ideą projektu jest ukazanie historii, tradycji i duchowości wielokulturowego Podlasia związanego z żywym kultem maryjnym. Założeniem wystawy jest przedstawienie rysu historycznego, ikonografii oraz kultu dziewięciu szczególnie czczonych podlaskich ikon Matki Bożej z Bielska Podlaskiego, Brańska, Drohiczyna, Hodyszewa, Juchnowca Kościelnego, Leśnej Podlaskiej, Różanegostoku, Strabli oraz Wasilkowa. W przestrzeni muzealnej wizerunki zostaną zaprezentowane w oprawie nawiązującej do tradycji kapliczek stanowiących naturalny element krajobrazu Podlasia, związany z utrzymującym się kultem religijnym. Pośród prezentowanych wypożyczonych z parafii ikon znajduje się oryginał Drohiczyńskiej Hodegetrii z 1640 roku, a także będąca w kulcie XVII-wieczna kopia wizerunku Matki Bożej Hodyszewskiej oraz otoczona wotami XIX-wieczna kopia Brańskiej Hodegetrii, a także powtórzenia czczonych wizerunków wykonane w XIX i XX wieku.

Prezentowana na wystawie ikona Hodegetrii z Drohiczyna jest jedynym obiektem oryginalnym, unikatowym i nie posiadającym kopii. Została ufundowana do cerkwi monasterskiej św. Trójcy w Drohiczynie w 1640 roku – obecnie sobór św. Trójcy nie istnieje, a ikona znajduje się w cerkwi pw. św. Mikołaja Cudotwórcy. Drohiczyńska Hodegetria pozostaje wspaniałym przykładem malarstwa ikonowego dawnej Rzeczypospolitej i świadectwem sztuki sakralnej ówczesnej doby. Malarz przedstawił Matkę Bożą i Chrystusa niezwykle kunsztownie, w zdobnych szatach. Sylwetki obu postaci umieścił na tłoczonym w roślinne ornamenty złoconym tle. O unikatowym charakterze wizerunku stanowi również umieszczona w dole ikony osoba donatora wraz z inskrypcją o miejscu przeznaczenia ikony oraz dacie jej powstania. Ikona posiada snycerowaną oprawę w formie bogato zdobionej ornamentami oraz kabszonami złoconej ramy.

Ikona Hodyszewskiej Matki Bożej prezentowana na wystawie pochodzi z XVII wieku. Wykonana została przez nieznanego artystę techniką olejną na drewnianym podobraziu. Przedstawiona na ikonie Bogurodzica prezentuje typ Hodegetrii – czyli Marii, która gestem dłoni wskazuje drogę do Zbawienia jaką jest Chrystus i zarazem ujmuje się przed Synem za prośbami i modlitwami wiernych. Sanktuarium w Hodyszewie, dzięki ikonie Matki Bożej, zajmuje ważne miejsce kultu maryjnego na Podlasiu i często określane jest mianem „Jasnej Góry Podlasia’’. Słynący łaskami wizerunek Matki Bożej otaczają kultem wierni Kościoła wschodniego i zachodniego. Prezentowana kopia Hodyszewskiej Bogurodzicy jest obrazem procesyjnym przez wieki służącym w kulcie.

Wystawa rozpocznie się 26 sierpnia – to termin szczególny – w tym dniu obchodzone jest święto Matki Bożej Częstochowskiej otaczanej w Polsce wielkim kultem zarówno w Kościele rzymskokatolickim, jak również w prawosławnym. Podczas wernisażu Młodzieżowy Chór prawosławnej Katedry św. Mikołaja w Białymstoku pod dyrekcją Pani Joanny Jurczuk wykona utwory związane z Matką Bożą zaczerpnięte z tradycji obu Kościołów, będą to m.in. modlitwy i hymny: Zdrowaś Mario, Pod Twoją obronę, Walecznej Hetmance, Hymn św. Nektariusza. 

Wystawa Błogosławić mnie będą wszystkie pokolenia… Słynące łaskami ikony na Podlasiu stanowi pierwszą prezentację ikon z regionu Podlasia w supraskiej placówce. Na wystawie stałej zobaczyć można różnorodne pod względem ikonograficznym wizerunki Matki Bożej pochodzące głównie z Rosji, terenów obecnej Białorusi oraz ikonę Zaśnięcia NMP z południowo-wschodnich terenów Polski. Dzięki planowanej wystawie będzie można zapoznać się nie tylko z artystycznymi walorami wizerunków, poznać ich ikonografię, jak również historię i formy kultu ikon czczonych na Podlasiu.

Termin prezentacji wystawy: 26 sierpnia 2022 – 12 grudnia 2022

Kuratorki: Helena Czaban, Ewa Żukowska

Na wystawie zaprezentowane zostały ikony będące własnością:

Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnym w Białymstoku

Prawosławną Parafią pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Drohiczynie

Prawosławną Parafią pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła w Maleszach

Prawosławną Parafią pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła w Wasilkowie

Prawosławnej Parafii pw. NMP w Bielsku Podlaskim

Rzymskokatolickiej Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Hodyszewie

Rzymskokatolicką Parafią pw. Świętej Trójcy w Juchnowcu Kościelnym

Rzymskokatolicką Parafią pw. Świętej Trójcy w Sidrze

Za udostępnienie zabytków składamy serdeczne podziękowania.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Archanioł z nieba posłany został, by „Raduj się” rzec Bogarodzicy. Sgraffito Dymitra Grozdewa

Wystawa prezentowana od 14 maja do 30 listopada 2022 r.

Kurator wystawy: Katarzyna Skibińska

W Noc Muzeów w Sali im. Prof. Jerzego Nowosielskiego zostanie zaprezentowane nowe dzieło Dymitra Grozdewa – artysta zaprezentuje temat Zwiastowania. Wątek ten pozostaje nieprzypadkowy w Supraślu, w którym historycznie i architektonicznie dominuje monaster z cerkwią Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie, co znalazło swój wyraz również w herbie miasta. Ponadto temat Zwiastowania stanowi również swoistą klamrę w twórczości sakralnej Dymitra Grozdewa – artysta ten sam motyw zrealizował jako pracę dyplomową. Również wybrana technika, w której została zrealizowana praca zaprezentowana w supraskim muzeum, pozostaje nieprzypadkowa. Artysta w technice sgrafitto wykonał wizerunki świętych na elewacji soboru św. Trójcy w Hajnówce – świątyni, którą Jerzy Nowosielski zaprojektował wraz z Aleksandrem Grygorowiczem.

Dymitr Grozdew (ur. 1946) to pochodzący z Bułgarii artysta, który swoje życie związał z Podlasiem. Wykształcenie artystyczne zdobywał w Sofii w Narodowej Akademii Sztuki, następnie kontynuował edukację w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, którą ukończył z wyróżnieniem w 1974 roku, a później zamieszkał w Białymstoku. Aktywność na polu sztuki, podążającego konsekwentnie własną drogą Dymitra Grozdewa, trwa nieprzerwanie od niemal pół wieku. Sprawiła, iż artysta pozostaje postacią znaną i szanowaną postacią Białegostoku. Grozdew jest artystą wszechstronnym, działającym na wielu polach. Swe twórcze zamierzenia realizuje w malarstwie, grafice, rzeźbie czy plakacie. Artysta zajmuje się także konserwacją malarstwa i starodruków. Jednym z nurtów jego działalności pozostaje sztuka sakralna. Jest twórcą dzieł zarówno w świątyniach rzymskokatolickich, jak i prawosławnych. Ważną inspiracją poszukiwań artystycznych Grozdewa stanowi ikona.

BO PRZESZLIŚCIE PRZEZ OGIEŃ I WODĘ…

14 maja 2022 - 7 lipca 2022 r.

Kuratorzy: Ewa Zalewska, Aneta Jurgilewicz-Stępień, Mateusz Sora

Muzeum Ikon w Supraślu Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku we współpracy ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Nowicy przedstawia wystawę bo przeszliście przez ogień i wodę prezentującą prace ukraińskich malarzy ikonografów.

Ikony artystów zapraszanych przez Stowarzyszenia Przyjaciół „Nowica” na doroczne międzynarodowe plenery ikonopisów prezentowane są na ekspozycjach czasowych w wielu placówkach muzealnych w kraju i zagranicą, a także od 2019 roku w Muzeum Ikon w Supraślu. Wielu ikonografów, spośród grona uczestniczących w nowickich plenerach, pochodzi z Ukrainy.

Prace ukraińskich artystów zachwycają duchowym pięknem i przypominają, że w kraju ogarniętym wojną wciąż przebywają twórcy, których życie zostało na zawsze zmienione. Dlatego prezentowana wystawa jest ważna zarówno w kontekście wizualno-artystycznym, formalnym, jak i w kontekście  emocjonalno-poznawczym. Tytuł wystawy dodatkowo skłania do refleksji: bo przeszliście przez ogień i wodę… Przedstawiamy obrazy-ikony wykraczające poza codzienność, będące nadzieją na rzeczywistość pełną harmonii i dobra, wprowadzające odbiorcę w sferę transcendentną, obejmującą jednocześnie to, co widzialne i niewidzialne.

Na ekspozycji pośród wielu różnorodnych tematycznie wizerunków zostanie zaprezentowana ikona Ulyany Tomkiewicz Czterdziestu męczenników z Sebasty, do której nawiązuje tytuł wystawy bo przeszliście przez ogień i wodę… Praca powstała po wydarzeniach na Majdanie w 2014 roku. Pamięć czterdziestu męczenników z Sebasty czci się zawsze podczas Wielkiego Postu – czasu pokuty, refleksji, wyciszenia przygotowującego do przeżycia świąt Wielkiej Nocy. Praca Ulyany Tomkiewicz kieruje zatem do kolejnego wizerunku – do ikony Sergieja Radkiewicza Zmartwychwstanie.

2021

IKONA - prezentacja Pracowni Technologii i Kopii Ikony, Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie.

5 grudnia 2021 - 31 stycznia 2022 r.

Prezentowane ikony wzorowane na zabytkach z kręgu ikonografii starowierów ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, zostały wykonane pod kierunkiem dr hab. Danuty Stępień, prof. ASP. Asystenci: mgr Marlena Koczorowska (w zastępstwie mgr Marta Zaborowska).

Autorzy prac:
Alina Makarow – kopia ikony Św. Mikołaj Cudotwórca
Sylwia Przywózka – kopia ikony Matka Boska Kazańska
Weronika Borawska – kopia ikony: próbnik Św. Jan Chrzciciel jako Anioł Pustyni (próbnik prezentujący budowę strukturalną ikony)
Katarzyna Kasperowicz – kopia ikony Św. Jan Chrzciciel (kopia ikony, próbniki materiałów malarskich)
Hubert Dolinkiewicz – kopia ikony Św. Haralampiusza z Chrystusem, Starotestamentową Trójcą Świętą i świętymi na polach: Błażejem, Barbarą, Julitą, Ksenią, Anną i Kirikiem
Oleksandr Vistachenko – kopia Iwerskiej Ikony Matki Bożej

Wystawa została zorganizowana jako wydarzenie towarzyszące promocjom kolejnych publikacji wydanych przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku Instytucja Kultury Województwo Podlaskie opracowanych przez Muzeum Ikon w Supraślu Oddział Muzeum Podlaskiego :

"Nowatorstwo i kanon. Mistrzostwo ikonograficzne starowierów. Ikony staroobrzędowe w kolekcji Muzeum Ikon w Supraślu. Katalog zbiorów"
oraz serii zeszytów muzealnych:
IKONOSFERA tom VIII | Freski supraskie
IKONOSFERA tom IX | Dziedzictwo Podlasia
IKONOSFERA tom X | Ikona okresu unickiego
oraz
IKONA i LOGOS cz. II

Publikacje zostały wydane dzięki dofinansowaniu ze środków Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

MALI ORĘDOWNICY

Wystawa ikon miniaturowych z dwóch kolekcji prywatnych oraz ze zbiorów Muzeum Ikon w Supraślu

16 kwietnia - 19 grudnia 2021 r.

Kult ikony wychodził daleko poza świątynię i przestrzeń liturgiczną. Ikona odgrywała również doniosłą rolę w życiu codziennym, wpływając niemal na każdy aspekt ludzkiej egzystencji. Pojawiała się w najważniejszych momentach jego życia, towarzysząc mu nieustannie w jego doczesnej wędrówce aż po kres jego dni. Przed zasiedleniem nowego domostwa jako pierwsze wnoszono ikony, którymi błogosławiono wszystkie znajdujące się tam izby. W czasie pożaru z pomieszczeń wynoszono najpierw ikony a dopiero później pozostałe sprzęty. W przestrzeni domowej ikony zajmowały najdostojniejsze miejsce. Były lokowane w głównym wschodnim narożniku izby zwanym „świętym” bądź „krasnym” (tzn. pięknym) kątem. Chrześcijanin był zobowiązany do oddawania czci ikonom, ilekroć znalazł się w ich pobliżu, bez względu na to czy była to przestrzeń domowa , publiczna czy też świątynna. Paweł z Aleppo, który odwiedził Rosję w połowie XVII w., wspomina, iż Rosjanie zawsze pobożnie kreślili na ciele znak krzyża i oddawali pokłony ikonom, jeżeli tylko znalazły się w zasięgu ich wzroku.

„Kochaliśmy te nasze święte obrazy miłością gorącą i wspólnie kupowaliśmy oliwę święconą do lampek […] Jedną z nich była ikona przedstawiająca Królową Niebieską modlącą się w ogrodzie[…] Była to kopia starej greckie ikony mistrzów z carskiej szkoły izografii. Druga to był Anioł Stróż, dzieło mistrza z pracowni Stroganowa. […] Ten Anioł był zaiste nie do opisani. Oblicze jego, a widzę je jak dziś, promieniowało boskim blaskiem i wyrażona na nim była natychmiastowa gotowość niesienia wszelkiej pomocy”. Spojrzenie miał pełne niewysłowionej tkliwości, na wysokości uszu, niczym czerwono-złote krańce wstążeczki podtrzymujące kędziory, wiły się strumyczki anielskiego słuchu, na znak że słyszy on wszystko. Szata płonęła purpurą, jej frędzle mieniły się złotem. Zbroję miał pierzastą, ramiona z przepaską, na piersiach widniał medalion z wizerunkiem Dzieciątka. W prawej ręce trzymał krzyż, w lewej zaś miecz ognisty. Przecudnej piękności był to wizerunek, przecudnej. Włosy miał jasne, kędzierzawe spadające wokół uszu, przy czym każdy włosek obrobiony był igiełką. Skrzydła ogromne, śnieżnobiałe, spod nich lazur świetlisty przebija, każde piórko z osobna, a te piórka namalowane tak dokładnie, że nie tylko każda stosina widoczna, ale każdy najmniejszy wąsik puszku. Spojrzy tylko człowiek na owe skrzydła i zaraz lęk go opuszcza, gdy zaś pomodli się słowami: „Osłoń mnie skrzydłami, Posłańcze Boży”, to natychmiast duszę opanowuje błogi spokój.”

Fragment opowiadania Mikołaja Leskowa „Napiętnowany Anioł”.

Każdy dzień rozpoczynano i kończono w ten sam sposób: żegnano się znakiem krzyża przed ikonami wiszącymi nad łóżkiem.  Wyruszając w podróż błogosławiono podróżnego znakiem krzyża oraz ikoną. Rodzice obdarowywali ikoną syna, który udawał się na służbę wojskową lub wyruszał na wojnę. Młodą parę błogosławiono ikonami, które miały im później służyć do wspólnej małżeńskiej modlitwy. Ikony towarzyszyły młodym matkom podczas porodu, dawały ulgę chorym i cierpiącym.

Ikony towarzyszyły człowiekowi również w ostatnich chwilach jego życia. Umierającego układano w pobliżu świętego kąta, dawano do ręki ikonę aby mógł nią błogosławić wszystkich zgromadzonych w izbie ludzi. Po śmierci, niesiono ikonę uroczyście przed trumną. W dłonie zmarłego wkładano niewielką ikonkę, która miała towarzyszyć zmarłemu w drodze na spotkanie z Chrystusem oraz pełnić rolę „adwokata” w dniu Sądu Ostatecznego.

Poza domem i świątynią ikony umieszczano ponad bramami prowadzącymi do zabudowań, na budynkach gospodarczych, na skrzyżowaniach ulic, nad wejściami do sklepów i szynków, na bramach miejskich, na dworcach kolei żelaznej, w sklepach, w zakładach rzemieślniczych, w przychodniach lekarskich, w pomieszczeniach urzędniczych oraz sądowych.

Ikony osobiste, przeznaczone do prywatnej dewocji były najczęściej wizerunkami niewielkich rozmiarów. Miniatorstwo ikonowe, znane było już na Rusi Kijowskiej, gdzie funkcjonowało w formie enkolpionów, niewielkich miedzianych ikonek oraz miniatur w rękopisach. Formy malarskie, wykonywane techniką tempery, pojawiły się powszechniej na Rusi na przełomie XVI i XVII wieku, wraz z rozpowszechnieniem się stylu związanego z tzw. szkołą Stroganowów. Mistrzowie stroganowscy celowali zwłaszcza w wyszukanej ornamentyce, wyśmienicie dobranej, jednolitej palecie barwnej oraz przywiązaniu do bardzo starannie wykonanego detalu, wyrażonego w miniaturowej formie. Szkoła stroganowska wyznaczyła kurs malarstwa ikonowego w Rosji na następne trzy wieki, stanowiąc inspirację i niedościgły wzór dla rosyjskich ikonników aż do wybuchu Rewolucji Październikowej. Swą kontynuację w XVIII I XIX stuleciu znalazła zwłaszcza w twórczości mistrzów tworzących dla suzdalskich pracowni Mstiery i Palechu oraz licznych warsztatach należących do rosyjskich staroobrzędowców, wśród których wymienić należy zwłaszcza: Wietkę na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej, warsztaty Powołża takie jak Syzrań czy Niewiańsk na Uralu. W XVIII i XIX w. istniało w Rosji tysiące większych i mniejszych pracowni ikonograficznych, rozsianych po terenie całego cesarstwa. Ikony były malowane nie tylko przez ikonopisarzy zatrudnionych w wysoko wyspecjalizowanych pracowniach lecz również przez niewykształconych chłopów, którzy trudnili się pisaniem ikon w okresach wolnych od prac w polu. Rokrocznie wytwarzano miliony ikon sprzedawanych przez tzw. ofienów (domokrążnych handlarzy) w najbardziej odległych terenach cesarstwa Rosyjskiego. Przeważały ikony tzw. prostego pisma, malowane szybko, często niedbale i przy użyciu miernej jakości materiałów.

Autorzy scenariusza | kuratorzy wystawy:

Katarzyna Antonowicz i Piotr Sawicki

Patronat medialny: 

NIEBO NA ZIEMI

Wystawa prezentuje ikony i prace ikonograficzne sióstr Iłarii i Agnieszki z pracowni ikonograficznej na Świętej Górze Grabarce.

„Niebo na Ziemi” – o wystawie…

autorka scenariusza, kuratorka | Anna Motowicka

W życiu jest wiele ważnych spraw, o których pamiętamy, i na które przeznaczamy wiele energii życiowej. Jest jednak coś co zaniedbujemy – a jest to kontakt z Bogiem. Nasze relacje z Ojcem – naszym Stwórcą są bardzo skromne, powierzchowne, często nie szczere a nawet żadne. Żyjąc w świecie materialnym bez problemu reagujemy na bodźce docierające do nas z zewnątrz. I ta właśnie sfera materialna w dzisiejszych czasach jest nadzwyczaj zaopiekowana. Natomiast druga nasza składowa – dusza, cicha i niewidoczna gdzieś głęboko w nas usycha. Prosi o promień słońca i kroplę życiodajnej wody. Promieniem słońca jest światłość świętych emanujących ze świętych obrazów. Ikona jest tą materialną rzeczą, która bezpośrednio i niepostrzeżenie łączy człowieka ze światem duchowym. Zapala iskrę, która przeradza się w płomienną modlitwę. Kiedy człowiek modli się w jedności i skupieniu umysłu, serca i ciała, jego dusza rozkwita przed Bogiem.

W duchowym życiu ikona jest nieocenionym skarbem. Nie tylko łączy nas z życiem wiecznym, ale również przemawia do nas poprzez kolory, gesty, kompozycję, atrybuty. Nic tu nie jest przypadkowe. Ikona to Ewangelia w kolorze. Zawarte są w niej treści Pisma Świętego możliwe do odczytu dzięki ponadczasowemu kanonowi. Przekazuje patrzącym na nią Słowo Boże, nazwane przez Chrystusa w rozmowie z Samarytanką Wodą Życiodajną: „Kto zaś będzie pił wodę, którą Ja mu dam, nie będzie pragnął na wieki, lecz woda, którą Ja mu dam, stanie się w nim źródłem wody wytryskającej ku życiu wiecznemu” ( J, 4-14). Pierwsze zatwierdzenie kultu ikony miało miejsce podczas V–VI soboru. Modlący się przed ikoną oddaje cześć nie przedmiotowi-obrazowi, a przedstawionej świętej postaci. Zasada braku w ikonie przedstawiania świata odbieranego zmysłami, emocjami oraz ograniczenie do minimum realizmu, sprzyja wyciszeniu, natchnieniu, urealnieniu świata duchowego. W takiej świadomości modlitwa jest realnym obcowaniem z Bogiem. Kiedy Chrystus rozmawiał z Samarytanką, zapytała Go, gdzie należy się modlić, odpowiedział: „Nadchodzi jednak godzina, owszem już jest, kiedy to prawdziwi czciciele będą oddawać cześć Ojcu w Duchu i prawdzie, a takich to czcicieli chce mieć Ojciec” ( J, 4-23). Jedność z Bogiem i silna wiara czynią cuda takie, jakie możemy obserwować w takich świętych miejscach jak Grabarka. Świadkami mocy tego miejsca są niezliczone krzyże przynoszone na przestrzeni kilku stuleci przez potrzebujących, cierpiących, pielgrzymujących z wiarą i nadzieją na pomoc Bożą.

Są to miejsca Mocy, od wieków związane z kultem, często występują tu cudowne źródła tryskające prosto z ziemi uzdrawiające ciało, jak „żywa woda” dająca uzdrowienie duszy. Energia takich miejsc sprzyja modlitwie i cudom. Innymi słowy człowiek wchodzi w duchową przestrzeń spotkania z Bogiem, łączy się ze swoim Stwórcą. O takich miejscach możemy mówić, jak o Niebie na Ziemi. Wszędzie tam, gdzie człowiek z głębi serca wzdycha ku Bogu „w duchu i prawdzie”, gorąco wzywa Stwórcę, Niebo łączy się z Ziemią.

W jednym z takich miejsc, na Świętej Górze Grabarce, dzięki Bożemu natchnieniu i talentowi sióstr zakonnych Iłarii i Agnieszki powstają duchowe perły. W poście, modlitwie, głębokim skupieniu, siostry tworzą ikony, które żywią dusze wiernych światłem i „życiodajną wodą” Słowa Bożego. Z błogosławieństwa przełożonej klasztoru Świętych Marty i Marii, igumeni Hermiony, Muzeum Ikon prezentuje wystawę „Niebo na Ziemi”.

PRACOWNIA IKONOGRAFICZNA NA GRABARCE

Monasterska pracowania ikonograficzna na Świętej Górze Grabarce działa od 2001 roku. Realizowane są tu zamówienia dla obiektów sakralnych i osób prywatnych. Siostry Iłaria (absolwentka Policealnego Studium Ikonograficznego w Bielsku Podlaskim) i Agnieszka (absolwentka PLSP im. Wojciecha Gersona w Warszawie i Architektury Krajobrazu w SGGW w Warszawie) zamiłowanie do ikonografii poczuły wraz z powołaniem monastycznym. W swoich pracach siostry kierują się przede wszystkim wiernością tradycjom sztuki ikonograficznej.

Pracowania wykonuje ikony, miniatury, polichromie oraz projekty elementów wystroju cerkwi. Pierwsze kroki w dziedzinie polichromii, siostra Iłaria stawiała pod kierownictwem Pana Jarosława Wiszenki podczas prac w monasterskiej trapieznoj na Grabarce. W 2013 roku we współpracy z Emilią Jankowską-Ciełuszecką została wykonana polichromia w technice farb krzemianowych w kapliczce nad źródełkiem w Jabłecznej.

W latach 2015–2017 siostry wraz z grupą ikonografów zrealizowały polichromię monasterskiej cerkwi pod wezwaniem ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” na Grabarce. Dopełnieniem prac nad polichromią było wykonanie ikon do ikonostasu i kiwotów oraz projektów ikonostasu, kiwotów, stolarki drzwiowej, anałojów i panikadiła.

W 2018 roku pracownia zrealizowała projekt adaptacji pomieszczenia na kaplicę domową pod wezwaniem św. Serafima z Sarowa w Łodzi. Projekt obejmował polichromię, ikonostas wraz z ikonami oraz prestoł, żertwiennik i anałoje. Prace nad polichromią w technice farb krzemianowych przeprowadzono w latach 2018–2019.

W roku 2020 pracowni zlecono napisanie ikon do ikonostasu nowo powstałej cerkwi Hagii Sophii w Warszawie. Siostry wykonały także projekty elementów dekoracyjnych z metaloplastyki do tego obiektu.

Wystawa została objęta honorowym patronatem Marszałka Województwa Podlaskiego Artura Kosickiego oraz patronatem JE Wielce Błogosławionego Sawy Metropolity Warszawskiego i Całej Polski.

Patroni medialni:

WYSTAWA PLENEROWA 
KAPLICZKI. DZIEDZICTWO KULTUROWE

16 lipca – 29 sierpnia 2021

Kuratorzy: Bartosz Ślizewski, Ewa Zalewska
Aranżacja: Ewa Zalewska, Grzegorz Korzeniewski

Muzeum Ikon w Supraślu organizuje wystawę plenerową KAPLICZKI. DZIEDZICTWO KULTUROWE, aby zwrócić uwagę na zanikający element krajobrazu, jakim są przydrożne kapliczki.

Wystawa prezentuje kapliczki wykonane przez współczesnych artystów. Do udziału w projekcie zostali zaproszeni artyści z Polski, Ukrainy i Serbii w większości związani z Międzynarodowymi Warsztatami Ikonograficznymi w Nowicy. Każdy z artystów sam wyznaczył temat pracy. Pomimo zastosowania jednego, wspólnego dla wszystkich formatu drewnianego podobrazia umieszczonego w metalowym zadaszeniu, powstały prace bardzo różnorodne. Stanowią wielką rozpiętość stylu wykonania, charakterystycznego dla poszczególnych twórców. Są pośród kapliczek wizerunki nawiązujące do ikony rybotyckiej, obrazy inspirowane twórczością ludową, dzieła opatrzone dodatkami podkreślającymi atrybuty przedstawionego świętego, po ikony współczesne, oszczędne w środkach wyrazu, a także te czerpiące z kanonicznych przedstawień. W kapliczkach znajdują wizerunki Matki Bożej, Chrystusa, a także świętych Kościołów chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu. Kapliczki rozmieszczone w różnych miejscach – przy instytucjach kultury, edukacji, jak również związanych z kultem – tworzą ścieżkę prowadzącą zwiedzających i turystów do niektórych spośród miejsc wartych zobaczenia i odwiedzenia w Supraślu.

Szlak kapliczek:

→ PARK KRAJOBRAZOWY PUSZCZY KNYSZYŃSKIEJ:

Św. Krzysztof // autor: Danylo Movchan

Św. Onufry // autor: Yaryna Movchan

→ MUZEUM IKON ODDZIAŁ MUZEUM PODLASKIEGO:

Św. Pelagia Antiocheńska // autor: Anna Motowicka

Chrystus Pantokrator // autor: Sergij Radkevych

Św. Franciszek // autor: Borys Fiodorowicz

Pokrow – Opieka Matki Bożej // autor: Roman Zilinko

→ MUZEUM SZTUKI DRUKARSKIEJ I PAPIERNICTWA”

Kuszenie Ewy // autor: Albina Yaloza

→  URZĄD MIEJSKI

Chrystus „Pałające serce” // autor: Ulyana Tomkevych

→  LICEUM SZTUK PLASTYCZNYCH

Mandylion // autor: Monika Jerominek

Św. Mikołaj // autor: br. Marcin Świąder OFMCap

→ BIBLIOTEKA CENTRUM KULTURY i REKREACJI

Matka Boża Kazańska // autor: Sylwia Perczak

Tron Łaski // autor: Andrij Vinnichok

Św. Charbel // autor: Timur Karim

→  KOŚCIÓŁ PW. ŚWIĘTEJ TRÓJCY

Matka Boża Eleusa // autor: Anna Makać

→  TEATR WIERSZALIN

Noc // autor: Ostap Lozynskyj

Św. Wilgefortis // autor: Maria Mayko

SŁOWO STAŁO SIĘ CIAŁEM
WYSTAWA XII MIĘDZYNARODOWYCH WARSZTATÓW IKONOPISÓW NOWICA 2020

Wernisaż wystawy odbył się 30 lipca 2021 r. o godz. 15.00 w Bibliotece Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu. 

„A Słowo stało się ciałem
i zamieszkało wśród nas.
I oglądaliśmy Jego chwałę,
chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca,
pełen łaski i prawdy.” [J 1, 14]

„Przygotowując kolejną edycję Międzynarodowych Warsztatów Ikonopisów w Nowicy przywołaliśmy cytat z prologu ewangelii św. Jana, gdyż ten tekst wprowadza w istotę chrześcijaństwa. W trakcie pleneru artyści skoncentrowali się na mocy Słowa, która stwarza i zmienia rzeczywistość. Bóg Słowem stworzył świat, Słowem od zarania historii powoływał i konsekwentnie powołuje człowieka do prawdziwego życia. Boże Słowo rozpala ludzkie serca, budzi pragnienie dążenia do Dobra, Piękna, i Prawdy. Prezentowane (…) prace artystów są świadectwem obecności Słowa, które dzięki wcieleniu zamieszkało wśród nas…” [Organizatorzy Międzynarodowych Warsztatów Ikonopisów w Nowicy: [Katarzyna Jakubowska-Krawczyk, Ulyana Tomkevych, Mateusz Sora; Wstęp do katalogu wystawy [w:] „Słowo stało się ciałem”. Katalog wystawy, Warszawa 2020, s. 3.]

„Fundamentem chrześcijaństwa jest tajemnica Wcielenia: niewidzialny, niepojęty Bóg, rodzi się z Dziewicy, jak człowiek, głosi Ewangelię, cierpi, umiera na krzyżu i zmartwychwstaje. Świadkowie Jego nauczania, śmierci i zmartwychwstania idą w świat z Dobrą Nowiną, a chrześcijaństwo stając się religią światową, zrodzi nową kulturę i nową sztukę, której kwintesencją jest ikona.” [Iryna Jazykowa, „Słowo Stało się ciałem. Ikona jako oddanie tajemnicy Wcielenia” [w:] „Słowo stało się ciałem”. Katalog wystawy, Warszawa 2020, s. 4.]

„Widzieć Boga – to sens wiary a jednocześnie nieudający się osiągnąć naturalnymi sposobami cel ludzkich tęsknot, nieprzekraczalna bariera między boskim a ludzkim, sacrum a profanum jest osią, wokół której zawiązuje się jeden z najważniejszych dramatów ludzkości. O jego znaczeniu decyduje ludzkie pragnienie doświadczenia sacrum, a jednocześnie świadomość, że stać się to może tylko dzięki przekroczeniu ograniczeń wynikających z bycia człowiekiem.” [o. Waldemar Linke CP, „Słowo Wcielone (J 1, 14) – Ikona Boga” [w:] „Słowo stało się ciałem”. Katalog wystawy, Warszawa 2020, s. 21.]

Wystawa prezentowana była do 22 sierpnia 2021 r. w dwóch placówkach: Muzeum Ikon w Supraślu oraz Bibliotece Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu. 

Kurator wystawy: Ewa Zalewska

Wystawie towarzyszą fotografie Petera Beyma

Organizatorzy:
     

2020

PRZEMIENIENIE | JERZY NOWOSIELSKI, LEON TARASEWICZ

Wystawa eksponowana od 22 sierpnia do 20 grudnia 2020 r.

W trakcie trwania ekspozycji została przygotowana publikacja zawierająca teksty omawiające kluczowe zagadnienia twórczości obu artystów:

• dr Krystyny Czerni - historyczki sztuki, wybitnej znawczyni twórczości Nowosielskiego, autorki biografii artysty oraz wielu opracowań o sztuce sakralnej jego autorstwa;
• Andy Rottenberg - historyczki sztuki, krytyczki i kuratorki wystaw, pełniącej funkcję dyrektorki Państwowej Galerii Sztuki Zachęta w latach 1993–2001;
• o. Konstantego Bondaruka - tekst przybliżający kwestie teologiczne dotyczące istoty święta Przemienienia.

Teksty publikowane w trzech językach: polskim, angielskim i białoruskim.

Katalog zawiera również dokumentację fotograficzną prezentowanej wystawy.

Publikacja będzie rozpowszechniana po finisażu wystawy 20 grudnia 2020 r.

O wystawie>>>

Organizator: 

Partner: 

Dofinansowano ze Środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Podlaskiego

Patronat medialny: 

PSALMY

Wystawa prac powstałych na XI Międzynarodowym Plenerze Ikonograficznym w Nowicy 2019

Wystawa eksponowana od 4 lipca do 3 sierpnia 2020 r.

We wrześniu ubiegłego roku odbyło się już XI międzynarodowe spotkanie ikonopisów w Nowicy, niezwykłym miejscu w Beskidzie Niskim, które można odbierać jako źródło „nowej ikony”,
a właściwie nowej ikonografii, która często posługuje się językiem kanonu, ale powstające prace są niewątpliwie odzwierciedleniem współczesnego świata. Choć inspiracje płyną z dawnych wzorców twórcy posługują się formą plastyczną zrozumiałą i działającą na dzisiejszego odbiorcę.
Na tle współczesnej ikonografii prace, które zostaną zaprezentowane w supraskim Muzeum Ikon przyciągają nie tylko tematyką, ale i kunsztem warsztatowym. Prace cechuje zadziwiająca lekkość posługiwania się technikami od klasycznej w ikonie tempery jajecznej po nowoczesne rozwiązania, których „recepturę” znają tylko twórcy. Również konceptualne rozwiązania tematów pobudzają do refleksji. Na plenerze w 2019 roku tematem rozważań były PSALMY. Teksty psalmów po dziś dzień są inspiracją otwierającą przed twórcą wiele możliwości. Organizatorzy zapraszając artystów przesyłają teksty z przesłaniem teologicznym i filozoficznym, które stają się drogowskazem dla pracy twórczej. Żmudny etap poszukiwań intelektualnych lub olśnienie leżą u podstaw procesu tworzenia – nie ma innej drogi. Dzieło, które powstaje jest efektem mierzenia się…, próbą zawarcia…, poszukiwaniami… w oddaniu tematu.
Psalmy to bogactwo tematów, ale przez to również skomplikowana droga do oddania przesłania. Dawne psałterze zdobiły miniatury, które niejednokrotnie stają się inspirującym punktem wyjścia do współczesnej interpretacji zawartych w nich treści. Księga Psalmów przynależy do Starego Testamentu, liczy ponad 150 psalmów, za autora których w większości uważa się króla Dawida. Treścią psalmów jest uwielbienie Boga, próba zrozumienia działań Stwórcy wobec jego stworzenia, jak również odzwierciedlenie proroctw do wydarzeń opisanych później w Ewangeliach. Ponieważ psalmy nie zawierają konkretnej narracji okazuje się, że język ikony, posługujący się często symboliką, staje się trafnym narzędziem przekazywania treści.
Podobnie jak plener, również wystawy prac powstałych w Nowicy mają zasięg międzynarodowy. Wystawa zazwyczaj prezentowana jest we Lwowie, Kijowie, Marburgu, Mińsku. A w Polsce zaraz po plenerze w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu, a później w Muzeum Architektury we Wrocławiu, w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Muzeum Ikon to ostatni z punktów na mapie tej wędrówki. Po tej prezentacji przychodzi czas na kolejny plener…

Scenariusz i aranżacja wystawy: Ewa Zalewska, kurator

Organizatorzy:

Międzynarodowe Warsztaty Ikonopisów Nowica // Muzeum Ikon w Supraślu Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku

IKONA – DROGA PRZEZ ŻYCIE. IKONY JERZEGO NOWOSIELSKIEGO ZE ZBIORÓW MUZEUM KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO JANA PAWŁA II

Wystawa eksponowana od 16 maja do 12 lipca 2020 r.

Prezentacja obejmuje trzy spośród czterech prac Jerzego Nowosielskiego znajdujących się w zbiorach sztuki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II: Ikonę Chrystusa Pantokratora [około 1958], Ikonę Matki Bożej Oranty [1961] oraz Ikonę św. Pawła [1962]. Czwarty wizerunek Przemienienie na Górze Tabor [1957] stanie się jednym z głównych tematów kolejnej wystawy, która zostanie otwarta po święcie Przemienienia Pańskiego w sierpniu 2020 roku. Prace pochodzą z wczesnego okresu twórczości [przełom lat 50. i 60. XX wieku]. Widać w nich jednak już to, co na zawsze pozostało swoistym stygmatem prac artysty – cechy formalne ikony poddane są indywidualnej wrażliwości i odważnej interpretacji. Z dzisiejszej perspektywy prezentowane prace uważane są za niezwykle interesujące przykłady malarstwa sakralnego 2. połowy ubiegłego wieku.

W końcu lat 50. i na początku lat 60. XX wieku Nowosielski współpracował z KUL, przygotował cykl wykładów poruszający  zagadnienia z zakresu sztuki nowoczesnej. Ówcześnie na uczelni panowała atmosfera otwartości i zainteresowania sztuką współczesną. Uniwersytet związany był ze środowiskiem znanych krakowskich periodyków „Tygodnika Powszechnego” i „Znaku”, z którymi malarz utrzymywał przyjacielskie relacje. Koło Naukowe Studentów Historii Sztuki KUL oraz działająca pod jego egidą grupa artystyczna „INOPS” zorganizowała w dniach 10–14 maja 1960 roku „Tydzień Sztuki Nowoczesnej”. Odbył się szereg seminariów, pokazów filmów, wykładów i wystaw, w których wzięli udział artyści, krytycy i teoretycy sztuki oraz publicyści. Nowosielski został zaproszony z odczytem „Czym jest nowoczesne malarstwo jako pewien typ aktywności ludzkiej w świecie współczesnym?”. Zbiory KUL w okresie tej ożywionej współpracy wzbogaciły się o trzy ikony krakowskiego malarza: Przemienienie na Górze Tabor, Chrystusa Pantokratora i Matki Bożej Oranty. Muzeum otrzymało obrazy od artysty starającego się o zlecenie, na którym szczególnie mu zależało – pragnął wykonać polichromię w kościele uniwersyteckim pw. Św. Krzyża, według opracowanej przez siebie koncepcji. Do realizacji polichromii jednak nie doszło. Szczęśliwie zachowało się jedenaście projektów ikonografii wnętrza datowanych na rok 1962. Dziewięć spośród nich zostało zakupione do zbiorów Muzeum Lubelskiego, pozostałe dwa znajdują się w kolekcji prywatnej. [K. Czerni, „Projekt, zupełnie zresztą bezkompromisowy” – niezrealizowana Polichromia Jerzego Nowosielskiego dla kościoła akademickiego KUL w Lublinie (1962). Wystawa prac z Galerii Starmach • KUL • 22 lutego – 9 marca 2015 r., s. 5–7.]

Przez prawie sześćdziesiąt lat – do roku 2017 sądzono, że w zbiorach Muzeum KUL znajdują się trzy prace Nowosielskiego. W związku z jubileuszem 100-lecia KUL przypadającym w 2018 roku, podjęto decyzję o rozbudowie muzeum. Na czas prowadzenia prac remontowych dzieła Nowosielskiego w 2017 roku zostały wypożyczone Muzeum Lubelskiemu. W praktyce użyczane obiekty poddawane są oględzinom określającym ich stan zachowania, aby w razie potrzeby podjęć stosowne prace konserwatorskie. Ikona Chrystusa Pantokratora wzbudziła szczególne zainteresowanie konserwatorów. Wygląd lica obrazu o pofalowa-nej powierzchni źle naciągniętego na blejtramy płótna był rozbieżny z dobrze napiętym płótnem widocznym na odwrociu pomiędzy listewkami krosien. Dociekliwość konserwatorów doprowa-dziła do odkrycia po stronie rewersu krajek dwóch niezależnych kanw. Oznaczało to, że na jeden blejtram być może nabite są dwa obrazy. Za zgodą KUL konserwatorzy z Muzeum Lubelskiego w kwietniu 2017 roku zdjęli z krosien malarskich ikonę Pantokratora. Pod nią ukazał się wizerunek św. Pawła. Dzieło bez narażenia na czynniki zewnętrzne przetrwało w stanie nienaruszonym ponad pół wieku. Muzeum KUL wzbogaciło się o niezwykle cenny obiekt,
z równie niezwykłą historią.

 Scenariusz i aranżacja wystawy: Ewa Zalewska

Jerzy Nowosielski // CHRYSTUS PANTOKRATOR // olej na płótnie, 86 x 71 cm, około 1958 // Muzeum KUL

Po rozdzieleniu ikon wizerunek Chrystusa Pantokratora został przeniesiony na dopasowany wielkością blejtram. Umożliwiło to pokazanie całości malatury obrazu, którego obrzeża dotąd opasywały krawędzie mniejszego o kilka centymetrów przedstawienia św. Pawła. Ciekawostką jest również to, że w księdze podtrzymywanej na lewej dłoni Chrystusa namalowane są dwie greckie litery: Α oraz Ω. Nie jest to jednak pierwotna inskrypcja, spod tła kart księgi przebija wcześniejszy, bardziej rozbudowany napis: „Ja jestem światłością świata.
Kto idzie za Mną, nie będzie chodził w ciemności,
lecz będzie miał światło życia” [J 8, 12]

Jerzy Nowosielski // MATKA BOŻA ORANTA // tempera na desce kreślarskiej, 100,5 x 71,5 cm, 1961 // Muzeum KUL

Tradycyjnie ikony często malowane są na drewnianych podobraziach, które bywają wykonywane z kilku tej samej długości desek, złożonych wzdłużnie słojowaniem. Po sklejeniu podobrazie jest stabilizowane wprowadzonymi
w grubość zastrzałami (szpongami) widocznymi na odwrociu deski ikonowej. Nowosielski natomiast wielokrotnie wykorzystywał na podobrazia ikonowe nietypowe podłoża np. deski kreślarskie. Ikona Matki Bożej Oranty została namalowana na takim właśnie podobraziu – deska kreślarska została wykonana
z kilku kawałków drewna o wielokątnych kształtach. Z biegiem czasu w miejscu ich zespoleń, na malaturze zaczęły się pojawiać spękania. Ikona Matki Bożej Oranty przed prezentacją na ekspozycji została poddana konserwacji. Prace miały na celu wykonanie reperacji w obrębie malatury, a przede wszystkim ustabilizowanie podłoża. Ciekawostką, jak również wyzwaniem dla konserwatora była temperowa malatura niezabezpieczona przez artystę tradycyjną olifą czy werniksem. Utrzymanie matowej „głuchości” tradycyjnej tempery było nie lada trudnością podczas prowadzonej konserwacji. Prace przeprowadzone zostały na początku bieżącego roku przez p. Wiktorię Tołłoczko-Tur.

Jerzy Nowosielski // ŚWIĘTY PAWEŁ // olej na płótnie, 80 x 70 cm, 1962 // Muzeum KUL

Najprawdopodobniej nie dowiemy się z jakiego powodu wizerunek św. Pawła przysłonięty został przez artystę płótnem z ikoną Chrystusa Pantokratora. Istnieje możliwość, że sytuacja była podyktowana była zwyczajną potrzebą chwili – artysta nie miał wolnego blejtramu, by naciągnąć płótno z namalowanym Chrystusem. Na zachowanej archiwalnej fotografii wykonanej około 1958 roku
w pracowni artysty widoczne jest pozbawione krosien płótno z namalowaną ikoną Pantokratora. Być może Nowosielski udający się do Lublina, w celu uzyskania zlecenia na którym mu bardzo zależało – wykonania polichromii w kościele akademickim KUL – chciał w darze zawieźć do Lublina m.in. ikonę Chrystusa Pantokratora? Pozostaje jeszcze pytanie, czy portretowe ujęcie św. Pawła było ukończone?
A może artysta posłużył się blejtramem z pracą, którą zamierzał jeszcze kontynuować? A może zakrywając wizerunek celowo chciał ukryć dzieło? Są to pytania, na które nie poznamy odpowiedzi…

Współorganizatorzy:

Muzeum Ikon w Supraślu Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku
składa serdeczne podziękowania za współpracę prof. dr hab. Antoniemu Dębińskiemu Rektorowi Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz dr Krzysztofowi Przylickiemu Dyrektorowi Muzeum KUL

OCZYSZCZENIE

wystawa prac Borysa Fiodorowicza inspirowanych ikoną i ręcznikiem – motywami i ich znaczeniami występującymi na tkaninach obrzędowych. W aranżacji wystawy zostały pokazane ręczniki obrzędowe ze zbiorów Muzeum w Bielsku Podlaskim Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

Wystawa eksponowana od 6 grudnia 2019 do 22 marca 2020 r.

Na wystawie prezentowanych jest jedenaście prac – wszystkie tematy łączy, oprócz ornamentyki zaczerpniętej z tkanin obrzędowych i treści biblijnych, motyw oczyszczenia. Odnajdziemy w tych pracach odniesienia do ukrzyżowania Chrystusa, do zwycięskiej walki dobra ze złem [św. Jerzy XX–XXI w.] – interpretowanych jako „oczyszczenie” – przejście. Fiodorowicz skłania również do refleksji nad „oczyszczeniem”, pojmowanym mniej lub bardziej subiektywnie, jako swego rodzaju katharsis – przejście i zamknięcie pewnego etapu, dokonanie się pewnego dzieła [Początek. Stworzenie Świata], czy znalezienie lub przebycie drogi [Wszystkie drogi prowadzą, Potop, Przejście przez Morze Czerwone, Noe z Lampeduzy]. Przejście przez Morze Czerwone – idea jest jasna, słowiański symbol wody ilustruje przejście Ludu Izraela przez wody dzielące go od wolności. [Potop] – Arka przemierza bezkres w nadziei ocalenia – wolności. Symbole i znaki przedstawiają rodzinę, ziemię, przodków, całą doczesność ludzkości zagubioną, skazaną na poniewierkę, zawieszoną w niepewności, pozwalającej zweryfikować swoje życie, by odrodzić się na nowo – w założeniu jako lepszy – człowiek. Na pewno każda z tych trzech historii ma swój koniec. I nowy początek.  Noe z Lampeduzy –ta historia  wydarza się cały czas i nie ma jednoznacznego, prostego końca. Najważniejsze w tym przesłaniu są symbole: człowiek, praca i chleb.

2019

Wystawa prezentuje ikony brata Marcina Świądra ‎OFMCap obecnie przebywającego w zgromadzeniu zakonu kapucynów w Skomielnej Czarnej.

Brat Marcin pisaniem ikon zafascynował się podczas studiów. Zauważył, że ikona, jej pisanie i nauczanie innych, staje się miejscem spotkania ze Słowem Bożym poprzez obraz. Technik malarskich stosowanych w ikonografii uczył się od Iriny Boldiny-Styczeń. Przez pierwszych osiem lat życia zakonnego przebywał w pustelni, gdzie rozwijał swoje umiejętności ikonograficzne. Później przeniesiony został do Katowic-Załęża, gdzie ikona pomagała mu prowadzić działalność ewangelizacyjną wśród najuboższych. Obecnie przebywa w Skomielnej Czarnej, gdzie bracia kapucyni prowadzą Dom Rekolekcyjny i posługują w parafii Nawiedzenia NMP w Skomielnej Czarnej. W życiu codziennym oprócz służby zakonnej zajmuje się pisaniem ikon i prowadzeniem warsztatów ikonograficznych. Przez ponad dekadę napisał około czterystu ikon. Znajdują się w rozsianych po całym świecie w świątyniach i kolekcjach prywatnych. Wszystkie materialne profity, jakie przynosi ikonopisanie, przeznacza na działalność charytatywną i działalność wspólnoty wiernych. Oprócz ikonografii zajmuje się również projektowaniem przestrzeni sakralnych.

Inspiracją dla brata Marcina pozostaje Jerzy Nowosielski, którego nie kopiuje, ale stara się iść kanonem wytyczonym przez Mistrza. Uważa bowiem, że jak każdy wielki ikonograf – taką właśnie drogę wytyczył Nowosielski.

NOWOSIELSKI – MALARZ IKON. KANON A WSPÓŁCZESNOŚĆ

Wystawa eksponowana od 21 maja do 30 czerwca 2019 r.

Na ekspozycji stałej prezentowane są (do końca września) ikony artysty:

ANASTASIS [z sanktuarium cerkwi Parafii Prawosławnej pw. Zaśnięcia NMP w Krakowie];
MANDYLION [ze zbiorów prywatnych].

CZAS ŚMIERCI / CZAS ŻYCIA

Wystawa prezentuje prace, które powstały w trakcie X Międzynarodowych Warsztatów Ikonopisów, we wrześniu 2018 r., w Nowicy. W dwutygodniowym plenerze wzięło udział 40 malarzy z Polski, Ukrainy, Litwy i Serbii.

Wystawa eksponowana od 29 czerwca do 27 lipca 2019 r.

Uczestnicy X edycji Międzynarodowych Warsztatów Ikonopisów wybrali na tematy swych prac wątki z całej historii zbawienia, od dziejów opisanych w Starym Testamencie aż po karty Nowego Testamentu, do pokonania śmierci na Krzyżu i Wniebowstąpienia. Na wystawie prezentujemy ok. 50 ikon, w tym obrazy wyobrażające m.in. Wygnanie z raju, Potop, Ofiarę Abrahama, Przejście przez Morze Czerwone. Obok prac, których tematem są sceny pasyjne znajdują się prace przedstawiające obecność Chrystusa Zmartwychwstałego, a także sceny uzdrowień.Przygotowując X edycję nowickich warsztatów organizatorzy sięgnęli do słów wypowiedzianych przez Chrystusa w Betanii, u grobu Łazarza, „Kto we Mnie wierzy, choćby
i umarł, żyć będzie. Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki” (J 25-26). Te słowa oddają sens dorocznych spotkań w Nowicy artystów, teologów, historyków i krytyków sztuki. Ogólnie sformułowany temat pleneru był zaproszeniem do zobrazowania zarówno ludzkiego dramatu, jak i perspektywy życia wiecznego. Formuła nowickich spotkań pozwala artystom na autorskie realizacje i swobodę w doborze środków dla realizacji dotykających istoty ewangelicznego przekazu, stąd różnorodność stylistyczna eksponowanych prac.
Wśród prezentowanych obrazów można znaleźć zupełnie nowe rozwiązania przedstawień obecnych w ikonografii „od wieków” i przez to utrwalonych w świadomości. Większość „nowickich” prac odbiega od potocznych wyobrażeń ikony rozumianej, jako mniej lub bardziej sprawnie wykonanej kopi już istniejącego obrazu. Nie wszystkie prace powstałe w trakcie pleneru są ikonami, jednakże wszystkie są świadectwem udziału w spotkaniu, którego treścią była kontemplacja Słowa Bożego. Niewątpliwie przestrzeń „swobody” wypowiedzi poszerza uczestnictwo w plenerze abstrakcjonistów, których prace również prezentujemy na wystawie. Ich udział dopełnia spektrum poszukiwań współczesnego języka dla przekazania doświadczenia wiary.

Fotografie artystów przy pracy: Peter Beym.

 

2018

Panno Święta, […] co w Ostrej świecisz Bramie

Premiera wystawy 3 maja 2018 r., Muzeum Ikon w Supraślu

Ekspozycja czynna do 18 listopada 2018 r.

18 listopada o godz.16.00 zapraszamy na kuratorskie oprowadzanie.
Prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną 509 336 829 z uwagi na niewielkie pomieszczenie, w jakim eksponowana jest wystawa.

Kurator: Ewa Zalewska

Autorzy tekstów: Maciej Ćwiklewski, Aneta Jurgilewicz-Stępień, Piotr Sawicki

Redakcja i opieka merytoryczna: Krystyna Stawecka

Prezentacja przygotowana z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości. Przybliża genezę, historię i kult, którym otaczana jest od wieków Ostrobramska Ikona Matki Bożej.

#Ostrobramska Ikona Matki Bożej – zagadnienie-wizerunek, który w 100–lecie odzyskania niepodległości zasługuje niewątpliwie na „hasztag”, będzie wspominany wiele razy. Czy można dodać coś jeszcze oprócz wizualizacji? Okazuje się, że wciąż tak. W dalszym ciągu pozostajemy bez pewników. Badacze Ostrobramskiej Ikony Matki Bożej nie są w stanie wskazać jednoznacznie jej genezy. Mieczysław Skrudlik w publikacji w 1935 roku przytoczył słowa ks. Tadeusza Sieczki:

Jedni mniemali, że obraz ostrobramski jest dziełem Nieba i tworem pędzla cudownego, inni, że obraz ten znajdował się na Ostrej Bramie we framudze od czasu chrztu Litwy (Chrzest Litwy odbył się w 1387 roku, a Ostra Brama została wzniesiono na dawnych fortyfikacjach w latach 1503–1514); Kraszewski jest zdania, że obraz pochodzi z przed V w.; w monografiach, pisanych przez prawosławnych, czytamy, że obraz ostrobramski został przywieziony z Chersonezu przez wielkiego księcia Olgierda. Większość jednak pisarzy, zwłaszcza współczesnych, utrzymuje, że obraz ostrobramski jest stylu pędzla włoskiego, a pochodzi z w. XVI bądź z XVII wieku.

[M. Skrudlik, Cudowny obraz Najśw. Maryi Panny Ostrobramskiej. Historia. Ikonografia. Cześć. Bezdroża kultu i fałszywego nabożeństwa, Wilno 1935]

Podlaskie historie – odnalezione ikony z Supraśla

Premiera wystawy 19 maja 2018 r., Muzeum Ikon w Supraślu 
Ekspozycja czynna do 25 listopada 2018 r.
Wystawa prezentowana będzie na ogrodzeniu monasteru Zwiastowania NMP (od strony rzeki).
Kurator: Krystyna Stawecka
Opracowanie graficzne / skład: Aneta Jurgilewicz-Stępień, Ewa Zalewska

Dzieje cerkwi Zwiastowania Bogarodzicy w Supraślu, głównej świątyni monastycznego zgromadzenia, pozostają wciąż interesujące nie tylko dla miłośników historii regionalnej, ale również dla wielu badaczy sztuki sakralnej. Wśród poruszanych tematów dotyczących tego miejsca, dość często pojawia się wątek ikonostasu zwłaszcza jego siedemnastowiecznej formy. Dwóm wizerunkom ozdabiającym niegdyś drzwi diakońskie tej przegrody ołtarzowej, przypadkowo „odnalezionym” w 2017 r., poświęcamy kolejną odsłonę cyklu Podlaskie historie.

Nowa epifania piękna

Wystawa prac Laureatów Międzynarodowego Konkursu Ikonograficznego

Wernisaż połączony z wręczeniem nagród 10 lutego 2018 r. o godz. 17.00.

Nagrodzone i wyróżnione prace będą prezentowane na ekspozycji stałej Muzeum Ikon w Supraślu do 30 października 2018 r. 

Do konkursu przystąpiło 30 uczestnikow, którzy zgłosili 69 prac. Do II etapu konkursu zakwalifikowano 20 prac.

2017

Podlaskie historie - sacrum w czasach profanum

Ekspozycja plenerowa prezentowana na ogrodzeniu monasteru, od strony rzeki

20 maja - 24 listopada 2017 r.

Wystawa fotografii Piotra Sawickiego, dokumentujących prawosławie na Podlasiu w rzeczywistości PRL-u.

Ikony Jerzego Nowosielskiego

Insert do wystawy stałej Ikona – obraz i słowo – między tym co ulotne a wieczne
Prace będzie można oglądać do 20 maja - 14 października 2017 r.

Specjalnie przygotowana prezentacja prac prof. Jerzego Nowosielskiego, twórczości będącej częścią niezwykłego zjawiska współczesnej sztuki sakralnej opartej na bizantyńskich wzorcach, a tworzonej w czasach trudnych dla tożsamości religijnej Polaków. Wśród nich znalazły się dzieła związane z Podlasiem, takie jak Szafirowy ikonostas (1966), pierwotnie przeznaczony do cerkwi w Orzeszkowie, oraz przedstawienie Ostatniej Wieczerzy, a także Deesis z 1982 r., które miały zająć miejsce w ikonostasie cerkwi w Klejnikach, do czego jednak nigdy nie doszło. Ikony zostały wypożyczone z parafii prawosławnej pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie.

IKONA – Słowo, Droga Modlitwa

Ekspozycja jest jedną z proponowanych przez Muzeum Ikon w Supraślu wystaw czasowych, które „pielgrzymują” do odbiorców odwiedzających różne placówki muzealne i wystawiennicze w kraju. Jest zaproszeniem do świata ikony, do świata estetyki szczególnego rodzaju sztuki podporządkowanej nadrzędnemu przekazowi teologicznemu. Prezentacja ta jest również zaproszeniem do Muzeum Ikon w Supraślu, miejsca w całości poświęconego szeroko rozumianej sztuce ikony. Ekspozycja opowiada o głównych treściach jakie niesie w sobie ikona, będąca obrazowym zapisem słów Pisma Świętego, drogą i modlitwą do Boga.

Muzeum Ziemi Rawskiej (2014–2015)

Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie (2014)

Biuro Wystaw Artystycznych w Ostrowcu Świętokrzyskim (2012)

Muzeum Miasta Zgierza (2012)

Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi (2010–2011)

Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu (2010)

Muzeum Regionalne w Kutnie (2010)

Muzeum Pielgrzymowania w Częstochowie, Oddział Muzeum Częstochowskiego (2009)

Muzeum Diecezjalne w Kielcach (2008)

2016

Wystawa plenerowa „PODLASKIE HISTORIE – IKONY CHRYSTUSA WIELKIEGO ARCYKAPŁANA” jest kontynuacją podjętego już w zeszłym roku przez Muzeum Ikon w Supraślu tematu mającego na celu przybliżenie zabytków związanych z Podlasiem – zarówno tych już nieistniejących, jak też i tych, które wciąż zdobią cerkwie i kościoły znajdujące się na naszych terenach. Ikony Chrystusa Wielkiego Arcykapłana doskonale wpisują się w koloryt miejsca, oddają całą specyfikę i różnorodność wizerunków podlaskich.
Wystawa prezentowana jest na ogrodzeniu Pałacu Archimandrytów w Supraślu, od strony rzeki. Przewidywany czas zakończenia ekspozycji to koniec września 2016 roku.

Scenariusz wystawy: Aneta Jurgilewicz-Stępień, Piotr Sawicki
Projekt i opracowanie graficzne: Ewa Zalewska
Redakcja: Krystyna Stawecka, Izabela Markowska, Aneta Jurgilewicz-Stępień

2015

„Podlaskie historie – Ikon z Czyż” - wystawa plenerowa eksponowana 16.V.–30.X.2015 r. przy Muzeum Ikon w Supraślu, scenariusz – Aneta Jurgilewicz-Stępień, Krystyna Stawecka; projekt plastyczny – Ewa Zalewska.

2014

„Supraska Ikona Matki Bożej” - wystawa plenerowa eksponowana 17.V.–31.X.2014 r. przy Muzeum Ikon w Supraślu, scenariusz – Piotr Sawicki, Krystyna Stawecka; projekt plastyczny – Ewa Zalewska.

2013

„Obwieszcza, wychwala, nawołuje - dzwony i dzwonnice z całego świata” - wystawa plenerowa eksponowana 10.V.–31.X.2013 r. przy Muzeum Ikon w Supraślu. Fotografie ze zbiorów ORTPHOTO. Projekt plastyczny – Ewa Zalewska foto z folderu Obwieszcza wychwala nawołuje

2012

„Tajemnica jednej ikony” – wystawa eksponowana w Muzeum Diecezjalnym w Łomży (2012)

2011

„Tajemnica jednej ikony” – komisarz Krystyna Stawecka, aranżacja plastyczna - Ewa Zalewska, autorzy scenariusza: Maciej Ćwiklewski, Jan Grigoruk, Aneta Jurgilewicz-Stepień, Anna Motowicka, Katarzyna Prokopczyk, Piotr Sawicki, Katarzyna Skibińska, Krystyna Stawecka, Ewa Zalewska, (10.06. – 7.10.2011 r.)

2010

„Ikony w zbiorach muzeów polskich – Muzeum Sztuki w Łodzi” – komisarz Krystyna Stawecka, aranżacja plastyczna Ewa Zalewska (30.04.2010 r. - 30.09.2010 r.)

2009

„Dusza Łemkowyny”, wystawa poświęcona kulturze łemkowskiej, komisarz Jan Grigoruk, aranżacja plastyczna, Ewa Zalewska, (16.05.2009 r. - 10.08.2009)

2008

„Święte Drzewo” - Grażyna Remiszewska, komisarz Krystyna Mazuruk (19.09. – 30.09.2008 r.)
Święte drzewo i cudowna ikona
Powstanie cerkwi w Puchłach wiąże się z ludową legendą z XVI wieku o ukazaniu się cudownej ikony Matki Bożej Opieki. Na niewielkim wzgórzu na którym stoi teraz cerkiew rosła olbrzymia lipa. Pod nią w szałasie mieszkał człowiek cierpiący na obrzęk nóg. Kiedy pewnego dnia modlił się żarliwie zobaczył na wierzchołku drzewa obraz Matki Bożej. Wkrótce potem wyzdrowiał. Miejsce to zwano odtąd Puchły - od słowa „opuchli” którym w miejscowej gwarze określało między innymi obrzęk kończyn.
W roku 1756 na miejscu cudu wzniesiono cerkiew. W roku 1771 cerkiew spłonęła. Zniszczeniu uległa również oryginalna ikona. Ta, która obecnie otaczana jest kultem powstała w roku 1781. Cerkiew była wielokrotnie przebudowywana ale do tej pory jest miejscem szczególnego kultu. Do sanktuarium Opieki Matki Bożej w Puchłach do dziś pielgrzymują wierni. Lipa na której miało miejsce cudowne objawienie ikony żyje do tej pory.
W roku 2007 huragan zwalił znaczną część tego drzewa. Ksiądz Paweł Łapiński przekazał je Grażynie Remiszewskiej, która postanowiła wykonać z niego rzeźbę zatytułowaną „Święte Drzewo”. Pracowała nad nią na plebani w Puchłach od maja do września 2008 roku. Legendarne święte drzewo przechodzi tym samym do historii sztuki współczesnej.

„Ikona igłą i nicią pisana”. Ekspozycja prac wykonanych w Oddziale Licewowo Szitia Szkoły Pisania Ikon działającej przy Moskiewskiej Akademii Duchownej w Siergiejew Posadzie (Rosja), komisarz Anna Motowicka, aranżacja Ewa Zalewska, (1.07. – 18.09.2008 r.)

„Obraz nie ręką ludzką malowany – Ikony Jerzego Nowosielskiego i archetypy” (13.06. – 13.07.2008 r.)

„IKONA – Słowo, Droga Modlitwa” scenariusz - Krystyna Stawecka, aranżacja - Ewa Zalewska
- Muzeum Diecezjalne w Kielcach (2008)
- Muzeum Pielgrzymowania Oddział Muzeum Częstochowskiego (2009)
- Muzeum Regionalne w Kutnie, Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi (2010)

2007

„Czarno na białym” – Historia Drukarstwa, scenariusz Beata Wilczewska, aranżacja plastyczna Ewa Zalewska, (6.07 – 30.09.2007 r.)