Druki supraskie – edukacja

Drukarnia supraskich bazylianów w czasie swej aktywności (przypomnijmy, że działała w latach 1695-1803) wydała około 500 tytułów. Wśród wielu różnych tematów poruszanych przez wydawców z Supraśla uwagę zwracają wydawnictwa, by tak rzec, edukacyjne. Były wśród nich podręczniki języka starocerkiewnego oraz słowniki przeznaczone do nauki języka liturgii dla wyznawców prawosławia, unitów i staroobrzędowców.

W 1722 roku (dokładnie 18 stycznia) supraską tłocznię opuścił Leksikon sirecz słowiesnik slawienskij imiejuszcz w siebie slowiesa pierwieje slawienskija, azbucznaja, posiemże polskija. Wydany cyrylicą i łacinką słownik cerkiewnosłowiańsko-polski zawierał 3505 haseł. Miał służyć pomocą w nauce języka dla kandydatów do posługi duchownej Cerkwi unickiej.  Wykorzystywany był również do czytania ksiąg cyrylickich. Wydanie supraskie liczyło około 2000. Egzemplarzy. Praca nad słownikiem wymagała dobrej znajomości języków: cerkiewnosłowiańskiego, polskiego, łacińskiego, a nawet ruskiego i greckiego. Niestety autor, bądź autorzy opracowania pozostali anonimowi. Wspomniany tom przez ponad sto lat był jedynym tego typu słownikiem cyrylickim, przeznaczonym przede wszystkim dla duchownych ale także dla ludności świeckiej zamieszkującej tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego i pogranicza Korony.

Dużym powodzeniem cieszył się też wydany przez supraskich bazylianów elementarz, Azbuka, służący do nauki podstaw języka cerkiewnosłowiańskiego. Była to niewielkich rozmiarów książeczka opracowana w formie tablic, zaopatrzona w dość obszerne i interesujące czytanki. Supraskie wydanie Azbuki z 1781 roku zawiera drobne drzeworytnicze zdobienia. Niewiele egzemplarzy azbuk przetrwało do czasów współczesnych, ponieważ intensywne używanie i „zaczytanie” książek powodowało ich niszczenie i wycofanie z użytkowania.

Bazylianie suprascy drukowali również podręczniki nawiązujące do nowych prądów oświeceniowych. Tematyka tychże prac była bardzo zróżnicowana. Jednym z najciekawszych podręczników czasów stanisławowskich było Krotkie zebranie Historyi y Geografii Polskiey pijara Teodora Wagi wydane w 1767 roku. Książka zawierająca treści dydaktyczne z historii i geografii pisane w języku polskim była zaopatrzona w interesujące zdobnictwo typograficzne. Innym wydawnictwem podręcznikowym drukowanym w tłoczni supraskiej jest podręcznik taktyki wojennej Partyzant, Czyli Sztuka prowadzenia pomyślnie Woyny Podjazdowey Według zwyczaiu wieku teraznieyszego. Z przydatkiem…, która ukazała się w 1770 roku.

Jak widzimy, bazylianie suprascy drukowali dzieła edukacyjne z różnych, dość odległych dziedzin. Omówione tu książki to tylko wybór spośród wielu tytułów podręczników. Trzy książki, przywołane tu jako pierwsze, znajdziemy w Bibliotece Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.