Ekslibris rodziny Arctów

Bardzo zasłużona rodzina księgarzy i wydawców. Pierwszym, który rozpoczął działalność księgarską był Stanisław Arct (1818-1900). W 1836 roku otworzył księgarnię w Lublinie. Oprócz książek sprzedawał również dzieła sztuki, dewocjonalia, artykuły papiernicze, a także nuty. Oferta księgarni obejmowała też drobne usługi introligatorskie i prenumeratę czasopism. Przy księgarni działała również wypożyczalnia książek. Takie były początki. Stanisław Arct w 1955 roku rozpoczął działalność wydawniczą i nakładczą. Wydawał głównie książki pedagogiczne, książki o tematyce dziecięcej oraz nuty. Początkowo współpracował z wydawcą Samuelem Orgelbrandem, jednak szybko rozpoczął samodzielne prowadzenie rozwijającego się przedsiębiorstwa.

Znana była jego działalność społeczna i patriotyczna. Działał w podziemnej organizacji o nazwie Związek Narodu Polskiego. Władze zaborcze podejrzewały go u udział w spisku księdza Ściegiennego i finansowanie przewozu nielegalnych wydawnictw. Nigdy nie udowodniono jego winy, jednak po powstaniu styczniowym opuścił Królestwo Polskie. Firmę pozostawił pod opieką swego bratanka Michała. Stanisław Arct po powrocie ponownie zajął się zarządzaniem firmą księgarską i wydawniczą. Przedsiębiorstwo rodzinne przekazał bratankowi Michałowi Arctowi w 1881 roku.

Stanisław Arct zmarł w 1900 roku w Warszawie. Jego następcy nadal rozwijali i rozbudowywali firmę wydawniczą. Michał Arct kierował firmą w latach 1863-1887. Właśnie 1887 roku otworzył księgarnię w Warszawie. W 1900 roku rozpoczęła działalność warszawska drukarnia Arctów. W ofercie wydawniczej znajdziemy podręczniki, encyklopedie, słowniki, literaturę popularną, literaturę dla dzieci i młodzieży.

Od 1916 roku firmą kierował syn Michała Zygmunt (1871-1935). W 1922 roku przekształcił firmę w spółkę z udziałami pracowników. Lata 1918-1923 przyniosły rozkwit i znaczną rozbudowę przedsiębiorstwa. Powstały nowe księgarnie w Poznaniu, Łodzi, Lwowie, Krakowie i Wilnie. Zygmunt Arct był również działaczem społecznym. Ufundował Bibliotekę przy Zarządzie Polskiej Macierzy Szkolnej w Warszawie oraz był współtwórcą Towarzystwa Księgarni Kolejowych „Ruch”. Wprowadził sprzedaż ratalną i zorganizował działalność kolporterską. Jego młodszy brat Stanisław Jan (1884-1963) pracował w rodzinnej firmie wydawniczej od 1923 roku. Od 1935 był jej prezesem. Był wydawcą głównie tanich książek dla dzieci i młodzieży. W czasie okupacji niemieckiej jego księgarnia i wydawnictwo były ośrodkami konspiracji. Uratował wielu znanych artystów, literatów i naukowców przed represjami ze strony hitlerowskiego najeźdźcy.

Przedsiębiorstwo rodzinne Arctów działało do 1953 roku.

W Bibliotece Muzeum Podlaskiego w Białymstoku znajdują się trzy książki z ekslibrisem rodziny Arctów. Pochodzą z księgozbioru gromadzonego przez kilka pokoleń.