wystawy czasowe

Wystawa prezentuje ikonografię najbardziej znanych wizerunków maryjnych pochodzących ze zbiorów Muzeum Ikon w Supraślu |Oddziału Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Prezentowane w przestrzeni ekspozycyjnej bielskiego ratusza – z podziałem na rodzaj przedstawień, odniesieniem do nazewnictwa, historii oraz ikonografii wybranych obrazów – ukazują tradycję i duchowość nieodłącznie związane z żywym kultem maryjnym.

Polską kulturę religijną ukształtowała różnorodność form kultu maryjnego, przekraczająca granice etniczne, wyznaniowe i środowiskowe. Pierwsze objawienie Matki Bożej w Polsce datowane jest na 1198 rok. Od tego momentu przybywało cudownych bądź szczególnie czczonych wizerunków maryjnych. Stanowiły one formę kultury religijnej, na którą składały się modlitwy, pieśni, hymny, pielgrzymki czy odpusty.

Podlasie, położone na styku kultur historycznych i etnicznych, zamieszkałe przez wyznawców obrządku rytu wschodniego i zachodniego charakteryzuje się głęboką religijnością mieszkańców. Teren ten wielokrotnie rujnowały zbrojne konflikty i najazdy, zaś jego ludność dziesiątkowały wojny, epidemie, głód. Wiara dawała nadzieję na opiekę i wsparcie. W sposób szczególny dotyczyło to kultu Matki Bożej. Przejawem tej religijności od wieków jest kultywowanie obrzędowości związanej także ze świętami maryjnymi oraz duża liczba świątyń, w których zachowały się słynące łaskami obrazy Bogarodzicy.

Wernisaż: 8 lutego o godz. 12.00

W 2024 roku obchodzimy 115. rocznicę urodzin Józefa Charytona (1909–1975). Malarz, urodzony w Krupicach pod Siemiatyczami, w wielodzietnej rodzinie katolickiej, mieszkał przed II wojną światową w Wysokim Litewskim. Ukończył gimnazjum w Brześciu, a następnie rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarskich w Warszawie; studiował także w Krakowie na Wydziale Malarstwa i Rzeźby ASP w pracowni Władysława Jarockiego. W 1932 powrócił do Wysokiego Litewskiego i tam osiadł, pracował w gminie jako urzędnik i fotograf, malował także portrety i odnawiał świątynie. W 1938 roku Józef Charyton restaurował kryptę w kościele w Wołczynie, dokąd przywieziono trumnę z ciałem ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Podczas wojny, w 1941 roku w Wysokim Litewskim wziął ślub z Janiną Lasotą. Ze związku urodziło się dwóch synów. Czas wojny i likwidacja getta w Wysokim Litewskim oraz trauma, jakiej doznał, wpłynęły na jego twórczość po roku 1945. Mieszkał wówczas w Nurcu, malował portrety, pejzaże i sceny rodzajowe. Żył w bardzo skromnych warunkach. Po przeprowadzce do Siemiatycz i otrzymaniu pracy instruktora sztuk plastycznych w Powiatowym Domu Kultury oraz pracowni i służbowego  mieszkania, nastąpił największy rozwój twórczy w życiu artysty. W 1964 roku po raz pierwszy wystawił swoje prace na wystawie indywidualnej w Domu Kultury w Siemiatyczach, a następnie w Muzeum Okręgowym w Białymstoku. Od tego czasu datuje się także gromadzenie prac Józefa Charytona w białostockiej placówce. Obecnie kolekcja Muzeum Podlaskiego w Białymstoku to ponad sto obiektów (malarstwo, rysunki, a także pamiątki związane z życiem codziennym artysty jak np. maszyna do pisania, przyrządy kreślarskie, stół, żydowskie naczynia rytualne. Około stu kolejnych obiektów to archiwalia, dotyczące życia i twórczości Charytona, w tym korespondencja z Żydowskim Instytutem Historycznym i Związkiem Artystów Plastyków (którego członkiem został w 1964 roku).

Prace Józefa Charytona to nasycone kolorami podlaskie pejzaże, sceny rodzajowe przedstawiające życie w małych miasteczkach, które od 8 lutego prezentujemy na ekspozycji Józef Charyton (1909–1975). Podlaskie pejzaże i sceny rodzajowe. W 115. rocznicę urodzin artysty w Muzeum Obojga Narodów w Bielsku Podlaskim. W  1954 roku artysta rozpoczął prace nad swym największym i najbardziej ekspresyjnym dziełem – cyklem portretów przedstawiających Żydów z Wysokiego Litewskiego i Kamieńca Litewskiego, które można oglądać od 11 lutego w Muzeum w Tykocinie na odsłonie wystawy Józef Charyton (1909–1975). Tykocińskie portrety. W 115. rocznicę urodzin artysty. Charyton był nie tylko malarzem, pisał również wiersze i utwory prozatorskie, był wynalazcą – w latach pięćdziesiątych XX wieku opatentował maszynę liczącą. Wspominano go jako skromnego twórcę o szerokich horyzontach i zaciekawieniu światem. Zmarł na raka płuc w białostockim szpitalu 8 stycznia 1975 roku, został pochowany na cmentarzu w Siemiatyczach. Prace Józefa Charytona, szczególnie te o tematyce żydowskiej, znajdują się w muzeach i galeriach polskich oraz w Izraelu, Kanadzie, Niemczech i Stanach Zjednoczonych.

Kurator: dr Ewa Rogalewska