KOLEKCJA JUDAISTYCZNA
Trzon kolekcji tworzą przedmioty związane z obchodami Szabatu i świąt dorocznych: Pesach, Sukot, Chanuka i Purim oraz ozdoby Tory (czyli zwoju Pięcioksięgu Mojżesza). Wśród nich wyróżnia się zbiór lampek i świeczników chanukowych z różnorodnych wytwórni polskich i rosyjskich II poł. XIX w. do pocz. XX w., wykonanych ze srebra i metali kolorowych oraz platerów. Muzeum posiada także elementy modlitewnego stroju żydowskiego: tałesy, tefilin i jarmułki. Ważne miejsce zajmują dzieła literatury talmudycznej wydawane w oficynach Warszawy, Przemyśla, Wilna, Lwowa w XIX i XX w. Przedmioty z tej kolekcji, poza małymi wyjątkami, pochodzą z różnych stron Polski. Po tykocińskich Żydach pozostały tylko pojedyncze przedmioty użytku codziennego, cztery szabatowe świeczniki, kilkanaście bączków chanukowych, fragment chanukowej lampki i kilka książek.
TORA (hebr. Nauka) - objawione Słowo Boże, podstawa całej żydowskiej wiary i tradycji. Pojęcie Tory jest bardzo szerokie. Odnosi się do Pięcioksięgu (Chumesz), do hebrajskiej Biblii (Tanach) oraz do całokształtu tradycji jako Zakon, Prawo, Nauka. W synagodze Tora jako Pięcioksiąg Mojżesza ma postać starożytnej księgi spisanej ręcznie na pergaminowych arkuszach, zszytych ze sobą i nawiniętych na dwa drewniane wałki (hebr. ace chajim). Potocznie taką postać Tory nazywa się rodałami lub po staropolsku "Świętym Zwitkiem". Zwoje Tory ubrane w sukienkę (meil), przyozdobione tarczą (tas), zaopatrzone w we wskazówkę do czytania (jad) i zwieńczone koroną (keter Tora) lub rimonim (ozdoby w postaci owoców granatu) przechowuje się w aron ha-kodesz, (czyli świętej skrzyni) na wschodniej ścianie synagogi. W szabaty i inne święta oraz w dni powszednie: poniedziałki i czwartki Zwoje uroczyście przenosi się na bimę i odczytuje publicznie odpowiednie fragmenty.
OZDOBY TORY:
KOLEKCJA ZABYTKÓW DAWNEGO APTEKARSTWA
We wnętrzu starej apteki prezentujemy Państwu kolekcję zabytków aptekarstwa, zgromadzoną przez tykocińskie Muzeum. Zaczątek aptekarskich zbiorów stanowiły, pozyskane przypadkowo, pamiątki po aptekarzu tykocińskim Zygmuncie Bohdanowiczu - dokumenty, korespondencja, fotografie, książki - ukazujące pozycję aptekarza i jego rodziny w życiu małomiasteczkowej społeczności w końcu XIX i pierwszej połowie XX wieku. Konsekwentnie rozwijana do dziś kolekcja posiada naczynia apteczne, przedmioty wyposażenia aptek, archiwalia pochodzące z prowincjonalnych aptek na Podlasiu od poł. XIX wieku. Wśród zabytków wyposażenia dawnych aptek najliczniejszą grupę tworzą naczynia służące do przechowywania surowców i leków, przeznaczone do izb dyspenzacyjnych, materialni aptecznych i piwnic, a także naczynia do wydawania wytworzonych leków. Większość porcelanowych i szklanych naczyń do przechowywania surowców i leków pochodzi z apteki Antoniego Radziszewskiego, założonej w 1933 r. w tartacznej osadzie Czarna Wieś - Stacja w pobliżu Białegostoku (dziś miasto Czarna Białostocka). Są wśród nich puszki opatrzone sygnaturą fabryki fajansu i porcelany w Chodzieży, szklane flaszki i słoiki ze szlifowanymi korkami. Naczynia do przechowywania surowców i leków pochodzą także z przedwojennych aptek w Tykocinie, Wasilkowie, Białymstoku. Ważną część zbiorów zabytków aptekarstwa w tykocińskim Muzeum stanowią naczynia przeznaczone do wydawania leków. Są to flaszki szklane o różnorodnych kształtach, pochodzące z II poł. XIX i I poł. XXw. Wśród nich ciekawie prezentują się butelki z aptek rosyjskich z końca XIXw., opatrzone wyciskanymi napisami i godłami własnościowymi aptek, w tym między innymi Apteki Piskorskiego w Odessie, Apteki W.K. Ferejna. Butelki te zostały przywiezione do Tykocina przez tykocińskiego aptekarza Zygmunta Bohdanowicza, który w Odessie i Moskwie odbywał farmaceutyczną praktykę. Z apteki w Tykocinie pochodzą też flaszki oznakowane wyciskanymi znakami własnościowymi przedwojennych polskich wytwórni chemiczno - farmaceutycznych: "Motor", "Klawe", "Ludwik Spiess i Syn", "Dr Madaus". Zachowało się bardzo niewiele sygnatur aptecznych, którymi oznaczano zawartość wydawanych flaszek. Kolejną grupę naczyń do przechowywania surowców i leków tworzą naczynia przeznaczone do materialni aptecznych, piwnic i strychów (zielarni). Zachowane w zbiorach Muzeum naczynia, to przede wszystkim słoje kamionkowe do maści i puszki blaszane do ziół, pochodzące ze wspomnianej już apteki Antoniego Radziszewskiego w Czarnej Wsi - Stacji oraz innych miejsc Białostocczyzny. Muzeum posiada też kilka flasz kamionkowych do wód mineralnych, z wyciskanymi znakami uzdrowisk: Marienbad i Ems. Zachowały się także pojedyncze narzędzia pracy laboratoriów aptecznych, czyli tzw. utensylia laboratoryjne. Obok kilku wag z lat 50-tych XIX w i miedzianych syfonów, znajdują się drobne utensylia, jak łopatki do maści (drewniane i metalowe), infuzorki, pigulnica, lejki porcelanowe, menzurki porcelanowe i szklane, naczynia dozowane do zażywania leków. Są też moździerze porcelanowe z Ćmielowa i Chodzieży, moździerze żeliwne i mosiężne oraz ręczne młynki do ziół firmy "Goldenberg". Meble apteczne, nadające każdej aptece swoisty klimat, kształtujący w sposób istotny środowisko kulturowe polskiej prowincji, zachowały się jedynie w pojedynczych egzemplarzach. Podlasie i północno- wschodnie Mazowsze są regionem, gdzie wojna i lata następne poczyniły wielkie spustoszenie w tej dziedzinie. Na wystawie eksponujemy dwa regały z izby ekspedycyjnej i stół recepturowy z dawnych białostockich aptek.