Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej

6 czerwca 2023 – 31 sierpnia 2023 r.
Ratusz w Białymstoku, Rynek Kościuszki 10

31 sierpnia 2023, godz. 17.00 – finisaż wystawy połączony z wykładem historyka dr. Marka Gielecińskiego, autora książki „Świadczenia społeczeństwa polskiego na obronność państwa przed wybuchem II wojny światowej 1936-1939”.

Dar serca Polaków, by chronić kraj – niezwykłe przedmioty z Funduszu Obrony Narodowej, m.in. medaliony, odznaki, sztućce, zegarki czy papierośnice przekazane na rzecz dozbrajania polskiej armii w obliczu agresji hitlerowskiej można zobaczyć w białostockim Ratuszu.

Wartość i wyjątkowość przedmiotów nie tkwi w tym, że są zrobione ze srebra, ani w ich szczególnych walorach artystycznych – są to w większości przedmioty powszechnego użytku. Ich wyjątkowość wynika z faktu ich pochodzenia, idei dla których kiedyś i dzisiaj stały się elementami tego samego zbioru. Zebrano je w przededniu II wojny światowej jako wkład polskiego społeczeństwa i akt wiary w konieczność obrony ojczyzny. Są i na zawsze będą świadectwem odpowiedzialności Polaków za losy ojczyzny.

Fundusz Obrony Narodowej – FON, utworzono 9 kwietnia 1936 roku dekretem Prezydenta RP w celu pozyskania dodatkowych środków na dozbrojenie armii w obliczu zagrożenia bytu państwa przez hitlerowskie Niemcy. Gromadził on m.in. środki ze składki społecznej na którą złożyły się dary i zapisy osób prywatnych oraz instytucji społecznych, politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Polacy niezwykle ofiarnie zasilili go zarówno w postaci gotówkowej, jak i rzeczowej – nieruchomościami, kosztownościami, a nawet zbożem i zwierzętami rzeźnymi.

Po niemieckiej napaści na Polskę we wrześniu 1939 niewykorzystane dary rzeczowe wywieziono za granicę. W ambasadzie polskiej w Bukareszcie podzielono je na część „srebrną” i „złotą”.

Sześćdziesiąt jeden skrzynek ze srebrem przewieziono z Rumunii do Francji, gdzie przetrwały II wojnę światową, najpierw w skarbcu oddziału Banku Francji w Marsylii, potem przeniesiono je do Tuluzy. „Srebrny” Fundusz Obrony Narodowej Polska odzyskała w 1976 r. W latach 1978–1988 zespół pracowników Muzeum Narodowego w Poznaniu zinwentaryzował ponad 18 000 przedmiotów. Z tego względu, a także dla symbolicznego choćby wyrównania wojennych strat w zbiorach, decyzją dysponenta skarbu Ministerstwa Kultury i Sztuki, Muzeum otrzymało na własność 1840 obiektów. 23 stycznia 2023 roku Muzeum Narodowemu w Poznaniu przekazano pozostałych prawie 16 000 sreber Funduszu Obrony Narodowej.

Obecnie w ramach projektu „Nie zmarnujcie Niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” w muzeach i instytucjach kultury w całej Polsce prezentowane są obiekty z tego zespołu. Projekt realizowany jest przez Muzeum Narodowe w Poznaniu przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz w partnerstwie z NIMOZ.

Kuratorzy: Renata Sobczak-Jaskulska, Michał Błaszczyński
Identyfikacja wizualna: Raman Tratsiuk

📷Fotorelacja z wernisażu

Honorowy patronat Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr hab. Piotra Glińskiego

red.: JN