realizowane projekty – archiwum

<<< Powrót

2013


BYLIŚMY TU

Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, priorytet dziedzictwo kulturowe – wspieranie działań muzealnych.

          Zadanie ma na celu zaprezentowanie dziejów Białostockiej społeczności żydowskiej w okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej oraz na tragicznych wydarzeniach mających miejsce pod okupacją niemiecką (~1930-1943). Organizowana jest z okazji siedemdziesiątej rocznicy powstania w getcie białostockim.

          Na rok 2013 Muzeum Podlaskie w Białymstoku zaplanowało okolicznościową wystawę upamiętniającą tragiczne wydarzenia z przed siedemdziesięciu lat – zakończone niepowodzeniem powstanie w białostockim getcie oraz likwidację getta. Zasługują one na wyjątkowe upamiętnienie ze względu na swą unikalność w skali ogólnoeuropejskiej. Przypomnijmy, że tylko w dwóch miastach ogarniętego wojną kontynentu miały miejsce zrywy zbrojne ludności żydowskiej skierowane przeciwko nazistowskiemu oprawcy – były to Warszawa i Białystok. Inicjatywa ta ma także głębokie znaczenie moralno-etyczne – przypomina współczesnym mieszkańcom miasta o tym, że są winni pamięć ofiarom II wojny światowej bez względu na ich narodowość, wyznanie, czy pochodzenie społeczne.

          Swoimi ramami chronologicznymi wystawa obejmie lata 1930-1943 opowiadając historię lokalnej społeczności żydowskiej ustami jednego z jej członków. Anonimowy przewodnik, z perspektywy mieszkańca getta, przywoła wspomnienie przedwojennego, wielokulturowego Białegostoku i zaprosi widzów na wspólną podróż sentymentalną po miejscach drogich jego sercu. Będzie to dom rodzinny ogrzany światłem szabasowych świec. Ulica, na której dorastał, pełna gwaru, bawiących się dzieci, terkotu pędzących po bruku powozów i krzyków przekupek. Wnętrze pogrążonej w zadumie synagogi. Miejsce pracy. Wszystkie te lokalizacje (wnętrza, panoramy) zostaną odtworzone przy wykorzystaniu bogatej scenografii i nowoczesnych środków przekazu multimedialnego, aby jak najgłębiej oddziaływały na emocje zwiedzających.

2011

KONSERWACJA SYBIRACKIEJ KSIĘGI PAWŁODARU

„Konserwacja sybirackiej księgi Pawłodaru” została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Dziedzictwo kulturowe z priorytetu „Wspieranie działań muzealnych”.

„Pawłodarski rejon. ZPP. Spisy repatriantów 1946 r.” to najważniejszy dokument z zespołu umownie nazwanego pawłodarskim – zbioru dokumentów, które do Muzeum trafiły w 1990 r. Zostały przekazane przez opiekunkę pani Zofii Lipskiej – sybiraczki, przewodniczącej Związku Patriotów Polskich w Pawłodarze. Zawiera 80 dokumentów dotyczących działalności ZPP w Pawłodarze oraz pracy pani Lipskiej po powrocie do Polski.

Głównym celem prac konserwatorskich wykonanych na dokumencie „Pawłodarski rejon. ZPP. Spisy repatriantów 1946 r.” było zahamowanie procesów fizyko – chemicznej destrukcji kart rękopisu, spowodowanej jakością użytych do jej wykonania materiałów oraz warunkami przechowywania przed wpisaniem dokumentu do inwentarza zbiorów Muzeum Historycznego w Białymstoku. Pełny program konserwatorski został zrealizowany przez panią Mirosławę Wojtczak – konserwatora dzieł sztuki, w następujących etapach:

  1. dezynfekcja
  2. szczegółowa dokumentacja opisowa i fotograficzna dokumentu
  3. niezbędne badania konserwatorskie
  4. oczyszczanie mechaniczne kart
  5. oczyszczanie chemiczne m.in. usuwanie zaplamień
  6. odkwaszanie i wzmocnienie strukturalne księgi
  7. uzupełnienie ubytków odpowiednio dobranym papierem
  8. prasowanie kart rękopisu
  9. digitalizacja dokumentu
  10. retusze i scalenie kolorystyczne księgi
  11. przygotowanie obiektu do ekspozycji muzealnej – dobranie oprawy i oprawienie księgi zgodnie z wymogami konserwatorskimi

Uczytelnienie rękopisu poprzez oczyszczenie kart, uzupełnienie ubytków, wzmocnienie rozdarć i pęknięć oraz powtórne zszycie, umożliwiające pełny odczyt listy było bardzo istotnym zadaniem programu, ponieważ wcześniejsze mocowanie uniemożliwiało identyfikację części nazwisk. Obecny stan pozwala na uzupełnienie danych w spisie. Nowa oprawa, z zachowaniem fragmentów pierwotnej oraz specjalistyczne pudełko ochronne, zabezpiecza ten bardzo ważny dokument przed przypadkowym uszkodzeniem. Przestrzeganie zaleceń konserwatorskich zawartych z zaleceniach powykonawczych, pozwoli na zachowanie księgi w dobrym stanie w zbiorach Muzeum Historycznego w Białymstoku przez kolejne dekady.

Kolejnym celem programu była digitalizacja księgi po konserwacji, ale jeszcze przed jej scaleniem. Zapis w wersji elektronicznej umożliwi wgląd w jego treści bez bezpośredniego kontaktu z dokumentem. Muzeum będzie w tej formie udostępniać „Spis repatriantów” innym placówkom naukowym oraz osobom poszukującym informacji o losach ich rodzin.

Dokument jest również obiektem ekspozycyjnym i był prezentowany na wystawach poświęconych losom Polaków w latach II wojny św. Wymagania konserwatorskie pozwalają na ograniczony czas demonstrowania zabytków papierowych. W założonym programie wykonano kopię dokumentu, z wiernym zachowaniem zapisu i wyglądu dwóch stron zamieszczonych w poszycie z ilością kart zgodną z oryginałem. Ta forma pozwoli na zilustrowanie zagadnień związanych losami Polaków za Syberii na kolejnych wystawach oraz zajęciach edukacyjnych, bez ograniczeń czasowych. Kopię wykonała pani Elżbieta Jabłońska.

 

 

2006

W ramach programu operacyjnego „Dziedzictwo kulturowe – priorytet: Rozwój instytucji muzealnych” w 2006 r. pracownikom Muzeum Historycznego w Białymstoku udało się zorganizować i na stałe wprowadzić w grafik muzealnych spotkań, cykl zajęć interaktywnych pt. „Dotknąć historii, czyli muzeum na wesoło”. Podstawowym celem zadania jest popularyzacja wśród dzieci w sposób bezstresowy, ciekawy a czasem zabawny wiedzy na temat historii regionalnej Białegostoku i jego okolic oraz zapoznanie ich z podstawowymi pojęciami z zakresu nauk pomocniczych historii.

Zajęcia prowadzone są w oparciu o wykorzystanie lokalnego dziedzictwa kulturowego m.in. zabytków zgromadzonych w muzeum oraz prezentowanych aktualnie wystaw. Staraliśmy się zerwać ze stereotypem muzeum jako ponurego miejsca oraz aktywnie włączyć dzieci do pracy i zabawy podczas zajęć. Uczestnicy warsztatów przebierają się w barokowe stroje, przygotowują w grupie prezentacje zabytków, projektują barokowy ogród lub wcielają się w role przekupników na dawnym białostockim jarmarku; a jest to tylko część proponowanych przez nas działań. Zajęcia są poszerzeniem i pewną ilustracją lekcji odbywających się w szkole.

Projektem udało nam się objąć sporą grupę dzieci w wieku przedszkolnym, jest to tym większy sukces, że do tej pory nie była to grupa zbyt często odwiedzająca nasze muzeum. Naszym celem było również rozpropagowanie zajęć w szkołach w regionie, aby wyrobić w dzieciach spoza Białegostoku nawyk odwiedzania tego typu placówek. Tu również projekt cieszy się dużym zainteresowaniem, na zajęcia przyjeżdżają dzieci z bliższych i dalszych okolic Białegostoku. Kolejnym celem, który udało nam się zrealizować w ramach projektu jest wydanie katalogu promującego ofertę edukacyjną muzeum historycznego, a w szczególności cyklu zajęć interaktywnych pt. „Dotknąć historii, czyli muzeum na wesoło” (1000 szt.). W celu rozpropagowania wydawnictwa z zajęciami edukacyjnymi zorganizowaliśmy pod koniec września 2006 r. konferencję dla nauczycieli, a część katalogów rozesłaliśmy drogą pocztową (szczególnie do szkół w regionie).

Więcej szczegółów dotyczących zajęć można zobaczyć na podstronie „Propozycje edukacyjne”.

 

2005

W ramach programu operacyjnego „Dziedzictwo kulturowe – priorytet: Rozwój i konserwacja kolekcji muzealnych” w 2005 r. Muzeum Historyczne w Białymstoku przeprowadziło pełną konserwację dwóch obiektów z kolekcji „tatarianów”. Były to Koran i chamaił – muzułmańskie, rękopiśmienne księgi modlitewne, powstałe w środowisku Tatarów polskich w XIXw. Oba obiekty poddano następującym zabiegom: oczyszczaniu na sucho i metodami mokrymi, dezynfekcji, odkwaszaniu papieru, wzmocnieniu struktury papieru, planirowaniu kart, uzupełnianiu ubytków papieru, zszyciu bloku ksiąg. Oba obiekty zostały oprawione w nową oprawę skórzaną przy uwzględnieniu standardów oprawy konserwatorskiej. Wykonano również specjalistyczne badania chemiczne atramentu i papieru. W przypadku chamaiłu, którego wiele stron zapisano bardzo słabym lub spłowiałym atramentem, wykonano fotografie specjalistyczne w świetle UV dla uczytelnienia słabo zachowanych kart.

Celem prac konserwatorskich było zahamowanie zaawansowanych procesów destrukcji kart rękopisów i poprawienie własności fizyko-chemicznych materiałów użytych do wykonania ksiąg. Efektem prac jest przywrócenie im wartości czytelniczo – ekspozycyjnych. Realizacja projektu: Mirosława Wojtczak – konserwator dzieł sztuki, Lucyna Lesisz, Jerzy Ostapczuk.

Chamaił, stan przed konserwacją:

lico oprawy
odwrocie oprawy
papier czerpany
ręcznie
papiery maszynowe

 

Chamaił, stan po konserwacji:

rękopis w pudełku ochronnym
Przykładowe karty chamaiłu, widoczne powiększenia kart wynikające z nierówności kart w rękopisie
Przykładowe karty chamaiłu, widoczne powiększenia kart wynikające z nierówności kart w rękopisie
Przykładowe karty chamaiłu, widoczne powiększenia kart wynikające z nierówności kart w rękopisie