jarmarki / targi

<< Powrót

Wojciech Kowalczuk z Działu Etnografii Muzeum Podlaskiego w Białymstoku był pomysłodawcą i organizatorem odbywających się dorocznych jarmarków i targów sztuki ludowej.
Każdego roku na muzealne jarmarki, odbywające się na Rynku Kościuszki przy Ratuszu, zjeżdżali najwybitniejsi reprezentanci poszczególnych dziedzin sztuki ludowej z Podlasia, innych regionów Polski, Litwy i Białorusi

Jarmark Wielkanocny Sztuki Ludowej Podlasia był cykliczną imprezą etnograficzną organizowaną od 1991 r. w niedzielę poprzedzającą Niedzielę Palmową na Rynku Kościuszki wokół Ratusza. W jarmarku uczestniczyli zaproszeni przez Dział Etnografii kontynuatorzy tradycji sztuki i rękodzieła ludowego ludowych z Polski, Litwy i Białorusi.
Celem imprezy była promocja wśród mieszkańców Podlasia bogatych tradycji sztuki i rękodzieła ludowego związanych ze świętami wielkanocnymi. Obok pisankarek wykonujących pisanki zdobione woskiem z ok. Lipska i Siemiatycz, palmiarek słynnych palm wileńskich, plecionkarzy z koszyczkami na święconki, w jarmarku uczestniczyli przedstawiciele różnych dziedzin rękodzieła, m. in. kowalstwa, garncarstwa, tkactwa, rzeźbiarstwa, wycinankarstwa, wytwórcy łyżek, sit, drewnianych sprzętów gospodarstwa domowego. Swoje wyroby wystawiali też producenci tradycyjnych produktów spożywczych – miodów, serów, wędlin, pieczywa, ciast (sękaczy, mrowisk, makowców), ogórków kiszonych, ziół z Polski i Litwy.

Jarmark na Jana. Jedna z najstarszych cyklicznych imprez etnograficznych Białymstoku. Od szeregu lat była imprezą ogólnopolską, otwartą także dla twórców ludowych z Litwy, Białorusi i Ukrainy.
Od pierwszej imprezy organizatorzy starali się umiejętnie łączyć bogate tradycje miejskie Białegostoku z tradycjami rękodzielniczymi i kulinarnymi kultury chłopskiej, tworząc produkt i markę wyróżniającą się niepowtarzalnym klimatem i walorami merytorycznymi spośród wielu jarmarków i festynów organizowanych w kraju. Doroczna impreza muzealna „Jarmark na Jana” nawiązywała do tradycji słynnych białostockich jarmarków świętojańskich organizowanych od 1749 r. w Białymstoku na mocy przywileju królewskiego króla Augusta III Sasa. Prawo organizacji jarmarków i targów miasto uzyskało dzięki staraniom hetmana Jana Klemensa Branickiego.
Ostatni chłopski jarmark na św. Jana odbył się 24 czerwca 1991 r. Przywróceniem tego barwnego fragmentu białostockiej tradycji podjął się w 1993 r. Dział Etnografii Muzeum Podlaskiego. Jarmark powrócił na swoje pierwotne miejsce – na Rynek przed Ratuszem – pod potoczną nazwą „Jarmark na Jana” używaną przez białostoczan. Impreza w nawiązaniu do targów chłopskich promowała wśród mieszkańców Białegostoku bogate tradycje wiejskiego rękodzieła i sztuki ludowej Podlasia. Jarmark odbywał się pod tradycyjnym zawołaniem „KUP PAN GRABIE”. Drewniane grabie, kosiska i „kulki” – uchwyty do kosisk, dawniej masowo wystawiane na sprzedaż przed zbliżającymi się sianokosami i żniwami, są po dzień dzisiejszy nadal chętnie nabywane.
W jarmarku uczestniczyło około 100 wystawców reprezentujący różne dziedziny rzemiosła i sztuki ludowej – garncarstwo, kowalstwo, plecionkarstwo, bednarstwo, sitarstwo, tkactwo, plastykę obrzędową, rzeźbiarstwo, malarstwo. Ofertę rękodzielniczą uzupełniali producenci tradycyjnych produktów spożywczych – miodów, serów, wędlin, pieczywa, sękaczy, mrowisk, kiszonych ogórków, soków z Podlasia, innych regionów Polski i Litwy. Gościli oni na jarmarku na równych prawach z rękodzielnikami od połowy lat 90. XX w.
Obok części promocyjno-sprzedażnej nie mniej ważna była też dbałość organizatorów o część rozrywkową nawiązującą do atmosfery dawnych jarmarków i odpustów. Na jarmarkowej scenie występowali instrumentaliści ludowi grający repertuar tradycyjny, przedstawiciele starszego i młodszego pokolenia, muzykujący na tradycyjnych instrumentach.
Wielką atrakcją dla jarmarkowej publiczności byli zapraszani w ostatnich latach na imprezę kataryniarze z Holandii i Niemiec z ręcznymi i kiermaszowymi katarynkami, teatry dell’arte, teatry uliczne.
W ludyczny nastrój jarmarku wpisali się sprzedawcy odpustowego pieczywa (obwarzanków) i cukrów odpustowych, drewnianych zabawek, słomianych kapeluszy z Częstochowy, którzy przyciągają rzesze białostoczan.
Jarmark stał się miejscem corocznych spotkań i odpoczynku stałych bywalców, do grona których dołączyło kolejne pokolenie mieszkańców miasta niepamiętające już tradycyjnych jarmarków na Siennym Rynku i placu targowym przy ul. Bema. Od lat na Jarmark na Jana zjeżdżali też liczni miłośnicy sztuki ludowej z Polski, właściciele galerii i sklepów ze sztuką ludową.
Ceniona przez twórców ludowych i białostoczan impreza od szeregu lat odbywała się pod patronatem Prezydenta Białegostoku. Stała się też ważnym elementem corocznych obchodów Dni Białegostoku.

Podlaskie Targi Rzeźby, Kowalstwa Ludowego i Tkaniny Dwuosnowowej. Dział Etnografii zaczął organizować w 2000 roku z myślą o prezentacji nowych zjawisk zachodzących w sztuce i rękodziele ludowym Podlasia i Polski. W kolejnych latach do rzeźbiarzy dołączyli garncarze, kowale i tkaczki. Ostatnio na Targach spotykają się też wycinankarze z Polski z tradycyjną wycinanką i artyści z Litwy i Białorusi tworzący autorską wycinankę o motywach ludowych.

 

JARMARK WIELKANOCNY SZTUKI LUDOWEJ PODLASIA

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

 

JARMARK NA JANA

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

 

PODLASKIE TARGI RZEŹBY, KOWALSTWA LUDOWEGO I TKANINY DWUOSNOWOWEJ

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010