Wystawa eksponowana od 8 grudnia 2022 r. do 15 stycznia 2023 r.
w białostockim Ratuszu, Rynek Kościuszki 10
Na wystawie zaprezentowane zostaną 43 autentyczne osiemnasto-dziewiętnastowieczne dzieła bańskiej szkoły pisania ikon.
Bańska szkoła pisania ikon to jedno z najbardziej wyróżniających się zjawisk w historii bułgarskiej kultury XVIII i XIX w. Jej przedstawiciele znacząco wpłynęli na progresywne zmiany w myśli artystycznej okresu odrodzenia. Ich dziedzictwo stanowi jedno z najznaczniejszych osiągnięć bułgarskiej sztuki narodowej. Pomimo współpracy z przedstawicielami innych centrów kultury – z miast takich jak Samokow, Triawna, Debyr, przez ponad wiek udało im się zachować niepowtarzalny styl swojej twórczości.
W XVIII i XIX w. ożywione stosunki handlowe z centrami kultury Europy Zachodniej znacząco wpłynęły na rozkwit życia duchowego w Bansku. Ważną rolę w tym procesie odegrał związek z monastyrem Aton i monastyrem Rilskim.
Założycielem bańskiej szkoły pisania ikon był Toma Wiszanow Molera urodzony najprawdopodobniej w połowie XVIII w. Do czasów współczesnych zachowało się niewiele jego dzieł (ikon i fresków). Badacze twórczości malarza niejednokrotnie zwracali uwagę na obecne w jego pracach wpływy baroku i rokoko. Jego ikony charakteryzują się, barokowymi arabeskami, harmonią i realistycznym przedstawieniem postaci.
Następcami Tomy Wiszanowa był jego syn Dymityr i wnuk Simeon. Urodzony około 1780 r. Dymityr Molerow zdobył niezwykłą w owych czasach popularność. Był niedoścignionym mistrzem detalu, wyznaczył nowy kierunek w rozwoju bułgarskiej sztuki czasów odrodzenia. Simeon Molerow, urodzony w 1816 r., odegrał znaczącą rolę w rozwoju szkoły bańskiej.
Znanymi reprezentantami bańskiej szkoły byli również Michałko Golew, Dimityr Sirlesztow, Iwan Kostow Terziew. Kontynuowali oni historyczne tradycje bułgarskiej sztuki odrodzeniowej jeszcze przez kilka dziesięcioleci po 1878 r. w warunkach prześladowań religijnych (do 1912 r.).
Współorganizator:
Witold Karczewski
Konsul Honorowy Republiki Bułgarii w Białymstoku
Inicjatorzy wystawy:
Margarita Ganeva
Ambasador Republiki Bułgarii w Warszawie
Kalina Stancheva
Dyrektor Bułgarskiego Instytutu Kultury
