Kalendarz wydarzeń MPB
Biblia brzeska
To jedna z najcenniejszych pozycji w Bibliotece Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Nazwa Biblii pochodzi od miejsca wydania, czyli od Brześcia Litewskiego. Inna nazwa to Biblia Radziwiłłowska od nazwiska fundatora. Jest jeszcze trzecia nazwa- Biblia pińczowska – od miejsca, w którym została przetłumaczona. Pełny tytuł tejże książki brzmi: Biblia świeta, tho iest , Księgi Starego y Nowego Zakonu, właśnie z Żydowskiego Greckiego y Łacińskiego, nowo na Polski ięzyk, z pilnością y wiernie wyłożone (pisownia oryginalna). Ukazała się 4 września 1563 roku w Brześciu Litewskim w nakładzie 500. egzemplarzy. Dzieło dedykowane było królowi Zygmuntowi Augustowi.
Koncepcja powstania Biblii w języku polskim pochodziła od polskich protestantów. Uważali oni, zgodnie z zasadami reformacji, że Pismo Święte powinno być szeroko dostępne, więc należy je przekładać, powielać i czytać w językach narodowych. Tłumaczenia Biblii z języków oryginalnych, czyli hebrajskiego i greckiego oraz łacińskiej Wulgaty, dokonała grupa uznanych teologów i myślicieli protestanckich. Prace translatorskie trwały od 1559 do 1563 r. w Pińczowie, będącym głównym ośrodkiem Reformacji polskiej. Było to drugie pełne tłumaczenie Biblii na język polski (po katolickiej Biblii Leopolity). Tłumaczenie finansował książę Mikołaj Radziwiłł Czarny. On też wydał dzieło w swojej drukarni w Brześciu Litewskim.
Syn Mikołaja Radziwiłła, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, przeszedł na katolicyzm dzięki staraniom jezuitów. Okazał się gorliwym wyznawcą katolicyzmu. Potępił ojca – heretyka, jak go nazywał i postanowił wycofać i zniszczyć dostępny jeszcze nakład Biblii brzeskiej. Wykupione tomy spalił na rynku w Wilnie. Ocalało zaledwie kilkadziesiąt egzemplarzy tej interesującej Biblii. Niektóre źródła podają, że zachowało się tylko od 20 do 40 egzemplarzy. Znajdują się one w bibliotekach, muzeach i zbiorach prywatnych.
W Biblii brzeskiej znajdziemy drzeworyty na stronie tytułowej i w tekście Starego Testamentu. Spotkamy też drukowane, ozdobne inicjały i drobne zdobienia typograficzne. Biblia zawiera 786 kart i waży ok. 5 kg. Oprawa składa się z drewnianych okładzin obłożonych skórą z ozdobnymi tłoczeniami.
Egzemplarz Biblii brzeskiej znajdujący się w Bibliotece Muzeum Podlaskiego w Białymstoku jest częściowo zdekompletowany. Brakuje kilku początkowych stron. Pomimo tego uszczerbku widoczne są walory artystyczne zarówno użytej czcionki jak i ozdobników drukarskich.