Toaletka inna niż wszystkie

Gotowalnia, pudreza, cyruliczka, papilon, coiffeuse, beau brummel - wszystkie te tajemniczo brzmiące słowa kryją w sobie określenie tego samego mebla a mianowicie toaletki. Pierwsze tego typu meble pojawiły się w połowie XVII wieku we Francji, gdzie król zapoczątkował zwyczaj przyjmowania licznych gości podczas ceremonialnej porannej toalety. To, co działo się w sypialni monarchy naśladowali wkrótce inni szlachetnie urodzeni i wszyscy którzy mieli dostatecznie duże środki finansowe i byli na tyle atrakcyjni towarzysko by zainteresować sobą innych ludzi. Przy czesaniu, nakładaniu makijażu i strojeniu się asystowali, więc członkowie rodziny, przyjaciele, znajomi oraz liczna służba.

Nowe formy życia towarzyskiego spowodowały konieczność stworzenia nowego typu mebla, dostosowanego do wymagań wytwornego towarzystwa. Toaletka, która swoją nazwę wzięła od słowa toile - płótna, które rozkładano na stole podczas zabiegów upiększających - była przejawem dążenia do jak największej wygody i funkcjonalności. Meble z poszczególnych krajów różniły się nieco między sobą: we Francji toaletka służąca do czesania lub pudrowania, miała najczęściej kształt stolika na wysokich nogach, angielska odmiana była natomiast podobna do biurka z wnęką na nogi. Z czasem pojawiło się wiele nowych odmian toaletek, a ich blaty zaczęły przybierać rozmaite kształty: kwadratu, wachlarza, nerki serca, czy stylizowanego motyla. Wykształciły się też specjalne odmiany uzależnione od płci ich posiadacza. Damskie toaletki często łączyły funkcję stolika do makijażu i do robótek ręcznych, specjalny model przeznaczony dla dżentelmenów, w licznych szufladach mieścił akcesoria do golenia, miskę na wodę, ręczniki a nawet bidet i basen.

Z czasem toaletki stały się tak modne, że stolarze i ebeniści nie nadążali z realizacją zamówień i dla zaspokojenia zapotrzebowania przerabiano istniejące już stoły, konsole, komody i biurka. Znane wcześniej sprzęty przekształcały się w toaletki po dodaniu im elementów takich jak lustro i przegródki na kosmetyki. Innym rozwiązaniem były małe przenośne zwierciadła z podpórką umożliwiającą ustawienie pod dowolnym kątem, wsparte na podstawie w formie skrzyneczki z szufladkami. Lusterko takie, ustawione na większym meblu - stole czy komodzie, razem z nim tworzyło toaletkę. To uwarunkowanie historyczne sprawiło też, że dziś tym słowem zwykło się nazywać każdy mebel przystosowany do wykonania toalety.

Ozdobą ekspozycji stylowych mebli pokazywanych w Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy jest wyjątkowa toaleta o formie przypominającej sekreterę, wykonana na początku XIX wieku. Prosta forma zewnętrzna, o gładkiej powierzchni okleinowanej fornirem mahoniowym, choć elegancka, nie zapowiada zachwycającego wnętrza. Oprócz miejsca na akcesoria toaletowe i liczne lustra umożliwiające przeglądanie się pod rozmaitymi kątami, toaletkę wyposażono również w elementy typowe dla sekretarzyka: przegródki na przybory do pisania czy specjalne skrytki na sekretną korespondencję. Mechanizmy ukryte za szufladkami, pojemnikami i segregatorami, w drzwiach i za lustrami ułatwiają ich otwieranie, przesuwanie, obracanie. Mebel przywodzi na myśl wyroby berlińskie, jak również warsztatu Roentgenów z Neuwied, ale jak dotąd jego pochodzenie nie jest znane. Być może w ustaleniu proweniencji pomoże rozszyfrowanie tajemniczego inicjału właściciela (lub właścicielki),  umieszczonego na tylnej ściance tej niezwykłej toalety

                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Anna Dąbrowska