Meble kamieniami malowane

Dekoracje wykonane z kamieni pojawiły się po raz pierwszy na Bliskim Wschodzie już w III tysiącleciu p.n.e. Jednak to starożytni Rzymianie doprowadzili do perfekcji technikę układania barwnych wzorów z drobnych kamyków, marmurowych kostek i kawałków szkła, a także potrafili połączyć praktyczne zalety mozaiki, takie jak odporność na wilgoć i ścieranie, z wielkimi walorami artystycznymi. Po latach zapomnienia tradycja wykonywania dekoracji z wielobarwnych kamieni zyskała popularność za sprawą wpływowej rodziny Medyceuszy. Książę Ferdynand I założył we Florencji warsztaty kamieniarskie chcąc ozdobić swoje rezydencje w taki sam sposób jak rzymskie pałace. W czasach renesansu narodziła się wtedy nowa technika zdobnicza zwana pietra dura. Różni się ona od mozaiki tym, że kamienne płytki z których tworzona jest dekoracja mają rozmaite kształty, a połączenia między nimi są niewidoczne.

Pietra dura dosłownie oznacza „twardy kamień”, gdyż materiały używane w tej technice muszą być na tyle twarde aby można je było ciąć bez łamania. Używane są różne rodzaje marmuru, malachit, jaspis, lapis-lazuli, agat, kwarc, chalcedon i porfir, czasami nawet szmaragdy, rubiny i szafiry. Kolorowe kamienie są cięte na cienkie płytki o tej samej grubości i zestawiane według odpowiednich kolorów i struktury, by utworzyć pożądane wzory. Te swoiste puzzle umieszczane są na specjalnie przygotowanych podkładach, wykonanych zazwyczaj z zielonego, białego lub czarnego marmuru i łączone spoiwem mastyksowym. Najbardziej popularne motywy zdobnicze wykonywane tą techniką to: kwiaty, owoce, zwierzęta i krajobrazy, ale też portrety czy sceny sakralne.

Z czasem florenccy rzemieślnicy zaczęli się specjalizować w tworzeniu misternie inkrustowanych blatów zdobiących luksusowe meble, cieszące się dużą popularnością w kolejnych stuleciach. Przykładem ich kunsztu jest dekoracja kwiatowa niewielkiego stolika ogrodowego ze zbiorów Muzeum Historycznego w Białymstoku. W czasach plastiku i podróbek aż niewiarygodne wydaje się to, że subtelne wariacje tonalne różanych kwiatów i liści uzyskano jedynie przy użyciu naturalnych, niczym niepodrasowanych” kamieni. Podobnie jak i w przypadku innych obiektów zdobionych techniką pietra dura, i tu niezwykli rzemieślnicy osiągnęli efekt porównywalny do wyrafinowanego do malarstwa.

Anna Dąbrowska