Siedemnaste i osiemnaste stulecie to złoty okres w rozwoju sztuk scenicznych w ramach magnackiego i królewskiego mecenatu. Oprócz spektakularnych spektakli muzycznych czy występów baletowych ciekawym zjawiskiem były przedstawienia teatru marionetkowego. Przełomowym momentem w rozwoju gatunku była 2. połowa XVII wieku. Dzięki rozwojowi technik animacji i postępowi w myśleniu o kreacji plastycznego języka spektakli teatr lalek zyskał przychylność wyższych warstw społecznych. W konsekwencji bogaty repertuar lalkowy zagościł w posiadłościach zamożnych mieszczan i na magnackich dworach.
Autorski projekt Mateusza Karolczuka jest próbą twórczej reinterpretacji założeń salonowego teatru marionetkowego istniejącego w XVIII wieku w murach białostockiego pałacu Branickich. O lalkowych zamiłowaniach hetmanostwa wiemy niewiele, a wzmianki o jego istnieniu znamy jedynie z kart archiwalnych dokumentów. Inwentarz dóbr pałacowych z 1772 roku wskazuje na istnienie Theatrum od Maryonetków wraz z 22 lalkami w jednej z pałacowych garderób.
Mateusz Karolczuk zainspirowany bogatym, ale ciągle nie w pełni odkrytym dziedzictwem kulturowym Białegostoku w cyklu swoich prac prezentuje 22 projekty teatralnych marionetek. Artysta stworzył trzy grupy stylistyczne lalek, odpowiadające upodobaniom i modom panującym w XVIII-wiecznej Europie. Pierwsza grupa obejmuje sylwetki postaci pochodzących z niebywale popularnej wówczas opery komicznej – z oper Mozarta, Pergolesiego czy Telemanna autor wybrał najbardziej charakterystyczne postaci: Panią i Pana Domu, Pokojówkę oraz parę Pastuszków wywodzących się z sielankowych singspieli. Kolejny zespół prezentowanych bohaterów stanowią lalki w kostiumach orientalnych. Fascynacja orientem i kulturą krajów basenu Morza Śródziemnego, znalazła odbicie w sztuce dramaturgicznej i plastyce XVIII wieku – stroje tureckie, chińskie czy afrykańskie były stałym elementem teatralnych garderób. Trzecią grupę tworzą bohaterowie barokowych oper Jeana Baptiste’a Lully’ego i Georga Friedricha Händla – fantasmagoryczne postacie rzymskich bogów, morskich stworzeń, zjaw i duchów.
MATEUSZ KAROLCZUK (ur. 1999) – absolwent Wydziału Scenografii warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz Podyplomowych Studiów Menedżer Kultury w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
Zadebiutował w sezonie artystycznym 2020/2021, realizując kostiumy do spektaklu Stramer w reż. Marcina Hycnara na deskach Teatru Collegium Nobilium. W kolejnych latach w charakterze scenografa i kostiumografa współpracował m.in. z teatrami: Teatr 6. Piętro, Teatr Syrena, Teatr Wielki Opera Narodowa w Warszawie, Białostocki Teatr Lalek i Teatr Telewizji.
Laureat Nagrody im. Andrzeja Pronaszki dla najlepszego debiutującego scenografa, przyznawanej przez Sekcję Scenografów ZASP (2021), II Wyróżnienia w Konkursie o Nagrodę Scenograficzną im. Jerzego Moskala (2021) oraz Stypendium dla Młodych Twórców ufundowanego przez Prezydenta Miasta Białegostoku (2022, 2024).
Od 2022 roku asystent prof. Ewy Braun w Pracowni Historii Kultury Materialnej i Obyczaju na Wydziale Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
