2017
Muzeum Ikon w Supraślu, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, rozpoczyna realizację projektu współfinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Zmartwychwstanie Chrystusa – ikona w polskiej tradycji artystycznej – wzbogacenie kolekcji Muzeum Ikon w Supraślu.
Obecnie Muzeum Ikon w Supraślu składa się z w przeważającej części z ikon rosyjskich datowanych na XVII–XIX w. W kolekcji znajduje się również niewielki zespół ikon reprezentujących polskie tradycje ikonograficzne. Wśród nich znalazły się zabytki właściwe dla szkoły lwowskiej XVII w., „karpackiej” XVII i XVIII w., a także lokalnych artystów tworzących na potrzeby świątyń unickich. Planowany zakup ma na celu uzupełnienie tej części kolekcji o obiekt o znaczących walorach ekspozycyjnych i historycznych. Stanowić on będzie doskonałe uzupełnienie zbioru, jako przykłady dziedzictwa kulturowego będącego świadectwem rozwoju rodzimej twórczości artystycznej w obrębie sztuki sakralnej kościoła unickiego. Przedsięwzięcie to wpisuje się w plan budowy reprezentatywnej kolekcji tego typu zabytków, co stanowi ważny element edukacji artystycznej naszych odbiorców.
Ikona Zstąpienia Chrystusa do otchłani, deska, tempera, srebrzenia, drewniana rama, 141 x 80 cm, 2. poł. XVII w., Rzeszowszczyzna, rejon podkarpacki
Ikona została wykonana w technice tempery jajowej, na drewnianym podobraziu wzmocnionym dwoma poprzecznymi szpongami. Obiekt wyróżnia się opracowaniem tła w formie rytego w zaprawie ornamentu. Ta część ikony pokryta została srebrem. Całość ujęta jest w drewnianą, profilowaną ramę. W jej górnej części zachowany jest częściowo napis naniesiony w języku staro-cerkiewno-słowiańskim z zastosowaniem skrótów, który odczytać możemy jako: Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Zabytek jest charakterystyczny dla regionu Podkarpacia. Wykazuje cechy ikon powstających na tym obszarze od drugiej połowy do końca XVII w. Cechuje się specyficznym modelunkiem szat, niemal jedną plamą barwną, wyraźnym konturem w opracowaniu postaci, a także charakterystycznym rozmalowaniem partii cielesnych i dowolnością w proporcjach.
Ikony o tej tematyce oraz wymiarach, odznaczające się zastosowaniem wzorników i rozwiązań technologicznych typowych dla ziem polskich, są wielką rzadkością na rynku dzieł sztuki.
Na budżet projektu składają się dotacje: Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwocie 40 000 zł oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w wysokości 18 650 zł. Łączna wartość projektu 58 650 zł.
Patroni medialni:
2015
Muzeum Ikon w Supraślu, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, rozpoczyna w 2015 roku realizację 3 projektów dofinansowanych ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
18 grudnia 2015 r. o godz. 18.00 Muzeum Ikon w Supraślu zaprasza do auli Akademii Supraskiej na uroczyste podsumowanie dwóch projektów związanych z tradycjami ikonograficznymi staroobrzędowców i prezentację osiągniętych wyników.
Muzeum Ikon w Supraślu, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, zamyka realizację dwóch projektów związanych z tradycjami ikonograficznymi staroobrzędowców. W ramach pierwszego z nich „Konserwacja ikon staroobrzędowych z kolekcji Muzeum Ikon w Supraślu” przeprowadzono konserwację 22 ikon z naszej kolekcji wywodzących się z warsztatów starowierów. Celem drugiego „Mistrzowskie ikony w tradycji stroobrzędowej” było uzupełnienie i wzbogacenie zbiorów muzeum, poprzez zakup ikon odznaczających się wysoką wartością artystyczną i historyczną, reprezentujących mistrzowskie pracownie staroobrzędowców z Niewiańska i Palechu oraz ikonografów kultywujących stylistykę Wietki.
W programie uroczystości:
„Istota i krótka historia staroprawosławia” – wykład dr Stefana Pastuszewskiego
Prezentacja wyników prac konserwatorskich – Andrzej Jarmiłko, dyplomowany konserwator malarstwa i rzeźby polichromowanej
„Tradycje ikonograficzne staroobrzędowców” – otwarcie wystawy. Ekspozycja złożona ze zbiorów własnych oraz Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie i kolekcji prywatnej (Warszawa)
KONSERWACJA IKON STAROOBRZĘDOWYCH Z KOLEKCJI MUZEUM IKON W SUPRAŚLU
(program: Dziedzictwo kulturowe; priorytet: Wspieranie działań muzealnych).
Projekt ma na celu przeprowadzenie konserwacji 22 ikon wchodzących w skład zbioru ikon staroobrzędowych (częściowo związanych ze starowierami zamieszkującymi niegdyś nasz region). Starowierzy są społecznością hermetyczną, odizolowaną, przestrzegającą zakazu wstępu wyznawców innych religii do swych świątyń. Dlatego też muzeum staje się jednym z nielicznych miejsc, w których możemy zetknąć się z reliktami ich tożsamości i obyczajowości religijnej, czego najlepszym przykładem są ikony. Mając na uwadze znaczenie twórczości staroobrzędowych pracowni ikonograficznych dla historii sztuki ikony, pragniemy uporządkować, opracować naukowo i zaprezentować na wystawie stałej reprezentatywny zbiór tego typu zabytków. Do realizacji zadania niezbędnym jest przeprowadzenie konserwacji najwartościowszych ikon w kolekcji Muzeum Ikon w Supraślu, wywodzących się z tak uznanych centrów artystycznych staroobrzędowców jak Wietka czy Niewiańsk.
Odnowione obiekty zostaną zaprezentowane na wystawie stałej („Tradycje ikonograficzne staroobrzędowców”) jako część wydzielonej kolekcji reprezentującej dziedzictwo artystyczne i religijne staroobrzędowców, podnosząc tym samym znacząco walory ekspozycyjne muzeum. Z uwagi na wartość naukową tych obiektów staną się one również przedmiotem analiz i opracowań. Zabytki te zostaną opublikowane (w 2016) w przygotowywanym katalogu zbiorów, który zostanie w całości poświęcony ikonom z naszej kolekcji, wywodzącym się z warsztatów staroobrzędowców.
Wykaz ikon wytypowanych do konserwacji:
1. Ikona Matki Bożej „Życiodajne źródło”, deska, tempera, 36 cm x 31 cm, XVIII w., szkoła wietkowska, Rosja, MI/I/3.
2. Ikona Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość”, deska, tempera, 40 cm x 34 cm, XVIII/XIX w., szkoła wietkowska, Rosja, MI/I/4.
3. Ikona św. Mikołaja Cudotwórcy, deska, tempera, 35 cm x 29 cm, XVIII/XIX w., szkoła wietkowska, Rosja, MI/I/7.
4. Ikona Mandylionu, deska, tempera, 35,5 cm x 30,5 cm, XVIII w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/52.
5. Ikona Świętych Samona, Guriego i Awiwa, deska, technika mieszana, 31 cm x 27 cm, XVIII w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/107.
6. Ikona Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość”, deska, olej, 22,7 cm x 20,3 cm, 2 poł. XVIII w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/141.
7. Ikona Sofii Mądrości Bożej, deska, tempera, 32 cm x 27,5 cm, XVIII/XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/153.
8. Ikona św. Mikołaja Cudotwórcy, deska, tempera, 31,5 cm x 26,3 cm, 1 poł. XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/878.
9.Ikona św. Mikołaja Cudotwórcy, deska, tempera, 54 cm x 44 cm, poł. XIX w., szkoła wietkowska, Rosja, MI/I/1110.
10. Ikona Trójcy Świętej Nowotestamentowej, deska, tempera, 35,5 cm x 30,5,cm, XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/dep./3 (MŁJ/III/997).
11. Ikon Trójcy Świętej Starotestamentowej – Gościnność Abrahama i Sary, deska, technika mieszana, szkoła niewiańska, 48,5 cm x 42 cm, XIX w., Rosja, MI/I/dep./122 (MS/RA/536).
12. Ikona Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość”, deska, tempera tłusta, 35,6 cm x 31 cm, XIX w., Rosja, MI/I/dep./138 (MS/RA/552)
13. Ikona Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela, deska, tempera tłusta, 22,5 cm x 19,7 cm, XVIII/XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/dep.174 (MS/RA/588).
14. Ikona Narodzenia Matki Bożej, deska, tempera, 31 cm x 26,2 cm, XVIII/XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/dep./176 (MS/RA/590).
15. Bogolubska Ikona Matki Bożej, deska, tempera, złocona srebrna ryza, 30 cm x 25 cm, XIX w., szkoła Niewiańska, Rosja, MI/I/dep./198 (MS/RA/612).
16. Ikona Soboru Archanioła Michała, deska, tempera, 31 cm x 26,5 cm, XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/dep./222 (MS/RA/636).
17. Ikona Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela, deska, tempera, 35,5 cm x 30 cm, XVIII/XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/dep./228 (MS/RA/642)
18. Ikona Chrystusa Pantokratora, deska, tempera, 36 cmx 31 cm, XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/dep./237 (MS/RA/651).
19. Pokrow – Ikona Opieki Matki Bożej, deska, tempera, 31,5 x 26 cm, k. XVI w., Rosja, MI/I/98
20. Ikona św. Mikołaja Cudotwórcy, deska, tempera, 35,5 x 29 cm, XVIII/XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/485.
21. Ikona Archanioła Michała, deska, tempera, 26,5 x 21 cm, XIX w., szkoła wietkowska, Rosja, MI/I/729.
22. Ikona św. Mikołaja Cudotwórcy, deska, tempera, 35 x 30,5 cm, p. XIX w., szkoła niewiańska, Rosja, MI/I/548.
Wartość realizowanego projektu: 50 849 zł; dofinansowanie MKiDN: 32 000 zł.
MISTRZOWSKIE IKONY W TRADYCJI STAROOBRZĘDOWEJ – UZUPEŁNIENIE I WZBOGACENIE KOLEKCJI MUZEUM IKON W SUPRAŚLU
(program: Kolekcje; priorytet: Kolekcje muzealne).
Projekt ma na celu uzupełnienie zbiorów Muzeum Ikon w Supraślu, poprzez zakup ikon odznaczających się wysoką wartością historyczną i artystyczną, reprezentujących mistrzowskie tradycje ikonograficzne staroobrzędowców. Pozyskane ikony wejdą w skład wystawy stałej („Tradycje ikonograficzne staroobrzędowców”), jako część kolekcji reprezentującej dziedzictwo artystyczne starowierców, stanowiąc przykład mistrzowskich tradycji ikonograficznych Palechu, Wietki i Niewiańska. Opracowanie naukowe tych zabytków znajdzie się w przygotowywanym katalogu zbiorów (druk w 2016) poświęconym ikonom staroobrzędowym.
Zakupione ikony to:
Ikona Archanioła Michała, deska (z podwójnym kowczegiem), tempera, 31 x 26,8 cm, XVII w., Palech.
Ikona Proroka Eliasza ze scenami z życia, deska, tempera, 32 x 36 cm, 1811 r., Niewiańsk, Rosja.
Ikona dwustronna (feretron) z wizerunkami: Mandylionu i Archanioła Michała, deska, tempera, 40 x 34,5 cm, XVIII/XIX w., Jarosław (mistrz wywodzący się z pracowni Wietki), Rosja.
Wartość realizowanego projektu: 84 000 zł; dofinansowanie MKiDN: 47 000 zł.
PODNIESIENIE DOSTĘPNOŚCI I UNIWERSALIZACJA PRZEKAZU WIEDZY W MUZEUM – ZAKUP SPRZĘTU MULTIMEDIALNEGO
(program: Rozwój infrastruktury kultury; priorytet: Infrastruktura kultury).
Projekt ma na celu dostosowanie Muzeum do standardów europejskich oraz wzrost konkurencyjności poprzez zakup sprzętu multimedialnego, na który składać się będzie: ekran parowy z pakietem interaktywnym, projektorem dedykowanym oraz zabudową compact z systemem luster. Ekran parowy jest unikalną technologią umożliwiającą: „przejście przez obraz, dotknięcie go, a nawet wchodzenie z nim w interakcje. Strumienie prawie niewidocznej pary tworzą nośnik dla obrazu, a ich laminarna, czyli prosta struktura umożliwia wyświetlanie obrazu wysokiej jakości”. Jest to opatentowany przez polskich konstruktorów sposób na stworzenie laminarnego przepływu powietrza na dużych odległościach od wylotu pary. Inwestycja ta wpisuje się w specyfikę muzeum, które jako jedyne w Polsce prezentuje sztukę sakralną prawosławia w sposób nowoczesny, nie tylko poprzez atrakcyjną scenografię wnętrz, ale także poprzez zastosowanie interaktywnych projekcji światła i dźwięku.
Projektowane działanie ma na celu stworzenie w pełni profesjonalnego, nowatorskiego multimedialnego przekazu wizualnego, funkcjonującego w obrębie wystawy stałej, poprzez który prezentowane będą dzieła obrazujące historię sztuki ikony, niedostępne dla wielu z naszych odbiorców.
Wartość realizowanego projektu: 90 767, 34 zł; dofinansowanie MKiDN: 30 000 zł.
Dnia 27 listopada 2015 r. nastąpi udostępnienie zwiedzającym projekcji (wraz z pakietem interaktywnym) na ekranie parowym, urządzeniu, które zapewni niezwykły kontakt ze sztuką sakralną. Pozwoli zwiedzającym na „przejście przez obraz, dotknięcie go, a nawet wchodzenie z nim w interakcje”. Inwestycja ta wpisuje się w specyfikę muzeum, które jako jedyne w Polsce prezentuje sztukę sakralną prawosławia w sposób nowoczesny, nie tylko poprzez atrakcyjną scenografię wnętrz, ale także poprzez zastosowanie interaktywnych projekcji światła i dźwięku.
Realizacja projektów objęta została patronatem medialnym przez:
- Polskie Radio Białystok,
- Gazetę Wyborczą Białystok,
- Portal Internetowy Wrota Podlasia.
2014
WIRTUALNA HISTORIA ZABYTKU MUZEALNEGO – XVI w. FRESKI SUPRASKIE
Muzeum Ikon w Supraślu, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, rozpoczyna realizację projektu współfinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Projekt ma na celu modernizację stałej ekspozycji Muzeum Ikon w Supraślu, poprzez dokończenie konserwacji zachowanego zespołu XVI-wiecznch fresków (8 z 30 tablic – 22 fragmenty odrestaurowano w 2012 r.) oraz stworzenie nowoczesnej animacji komputerowej opowiadającej o historii miejsca, w którym się znajduje muzeum i z którego pochodzi najważniejsza część kolekcji – unikatowe pobizantyńskie polichromie. W krótkiej artystycznej formie, którą „przenikać” będą obrazy – świadectwa, zachowujące ujęcia monasteru, cerkwi i jej wnętrza z końca XIX i pierwszej połowy XX w., ośrodka tak bardzo ważnego dla kultury i sztuki sakralnej prawosławia w Polsce, pragniemy oddać jego wyjątkowość, piękno i znaczenie, jak również dramatyczny przebieg wydarzeń II wojny światowej (zburzenie świątyni, zniszczenie malowideł). Kulminacyjnym momentem będzie zobrazowanie procesu restauracji malowideł, przywracania ich do życia w innej już – muzealnej rzeczywistości, również jako świadectwa polskiej szkoły konserwacji (1946, 1963-64, 2012).
Na budżet projektu składają się dotacje: Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwocie 50 000 zł oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego również w wysokości 50 000 zł.
2012
KONSERWACJA XVI-WIECZNYCH POBIZANTYŃSKICH FRESKÓW Z SUPRAŚLA
Realizacja zadania „Konserwacja XVI-wiecznych pobizantyńskich fresków z Supraśla” ma na celu ochronę jedynego w swoim rodzaju zespołu malowideł ściennych, zachowanych w formie tablic. Zakres prac przewiduje dokonanie niezbędnego oczyszczenia powierzchni malarskich, określenie stanu zachowania podłoża nośnego i ewentualne jego wzmocnienie, uzupełnienia ubytków oraz artystyczno-estetyczne scalenia powierzchni fresków.
Malowidła supraskie pochodzą z cerkwi Zwiastowania NMP, wzniesionej w pierwszej połowie XVI w., w stylu łączącym elementy bizantyńskiego wschodu z zachodnioeuropejskim gotykiem. Świątynia posiadała charakter obronny, występujący na pograniczu północno-wschodniej Polski, Litwy i Białorusi w XV-XVI w. W latach 1532-1557, wnętrze cerkwi zostało ozdobione polichromią posiadającą analogie w sztuce późnobizantyńskiej drugiej poł. XIV i początków XV w., okresu tzw. renesansu Paleologów, wykazując podobieństwa z malarstwem Półwyspu Bałkańskiego.
Supraski zespół klasztorny, przechodząc różne koleje losu, najbardziej ucierpiał w czasie II wojny światowej. Wówczas to, w lipcu 1944 r. została zburzona świątynia, a wraz z nią bezcenny wystrój malarski. Historia zabytkowego zespołu fresków supraskich, a przede wszystkim ich wysoka wartość artystyczna, stawia je na równi z tak znanymi realizacjami malarskimi jak polichromie wiślickie, lubelskie, sandomierskie czy wawelskie.
Do konserwacji przekazano 22 tablice z freskami:
2009
Realizacja projektu współfinansowanego przez MKiDN
„Konserwacja i badania ikon ze zbiorów Muzeum Ikon w Supraślu”
Lista ikon:
2008
Muzeum Ikon w Supraślu w 2008 r. realizowało program operacyjny Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Dziedzictwo Kulturowe/Rozwój instytucji muzealnych Konserwacja kolekcji ikon Muzeum Ikon w Supraślu - Konserwacja 29 ikon na łączną sumę 60.185,00,-
2007
Muzeum Ikon w Supraślu w 2007 roku realizowało programy operacyjne Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Dziedzictwo Kulturowe / Rozwój instytucji muzealnych
Uzupełnianie i wzbogacanie kolekcji Muzeum Ikon w Supraślu - Zakupiono 5 ikon:
Konserwacja kolekcji ikon Muzeum Ikon w Supraślu - Konserwacja 38 ikon: